Expres informacji Nr 2-2015

Instytut Rybactwa Śródlądowego

im. STANISŁAWA SAKOWICZA

EXPRESS INFORMACJA

NR 2/2015

(kwartalnik)

Opracowanie: mgr inż. Jadwiga Zdanowska

mgr inż. Henryk Chmielewski

inż. Jadwiga Cupiał

Olsztyn 2015

REDAKCJA

Zespół redakcyjny:
mgr inż. Jadwiga Zdanowska
mgr inż. Henryk Chmielewski
inż. Jadwiga Cupiał

Kontakt:
Tel. (089) 524 01 71, fax (089) 524 05 05
E-mail: din@infish.com.pl

Wydawca:
Dział Wydawnictw
Instytutu Rybactwa Śródlądowego
10-719 Olsztyn, ul. Oczapowskiego 10
Tel. (089) 524 10 15, 524 01 71, fax (089) 524 05 05
E-mail: wydawnictwo@infish.com.pl

Część rekordów została opracowana w Centralnej Bibliotece Rolniczej
w Warszawie oraz w innych ośrodkach naukowych.
Dziękujemy za ich udostępnienie.

RYBACTWO

*00017* pl

Rybackie użytkowanie jezior - wybrane aspekty prawne, ekonomiczne i społeczne. Turkowski, Konrad. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.9-24, il. +bibliogr. 19 poz.

Opisano znaczenie pojęcia „dobra publiczne“ w świetle regulacji prawnych i ekonomicznych. Scharakteryzowano funkcje użytkowe i wartość jezior. Omówiono uregulowania prawne dotyczące własności, gospodarowania i korzystania z jezior publicznych. Określono prawa własności wód i prawa rybackiego użytkowania jezior na przykładzie rybactwa śródlądowego w Finlandii.

*00018* pl

Operat rybacki jako podstawa racjonalnej gospodarki rybackiej. Mickiewicz, Maciej. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.25-40

Przedstawiono informacje o danych wymaganych przy sporządzaniu operatu rybackiego zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które weszło w życie 15 grudnia 2013 r. Omówiono interpretację jego poszczególnych zapisów oraz znaczenie części graficznej dołączonej do tego dokumentu. Scharakteryzowano przebieg opiniowania operatów rybackich. Załączono tekst jednolity Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie operatu rybackiego.

*00019* pl

Porównanie rybactwa i wędkarstwa jako dwóch form eksploatacji ichtiofauny. Czerwiński, Tomasz. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.41-52, il. +bibliogr. 14 poz.

Scharakteryzowano specyfikę dwóch form eksploatacji zasobów rybnych: rybactwa i wędkarstwa. Omówiono problemy współczesnego rybactwa śródlądowego, w którym gospodarka towarowa ulega zmianie na prośrodowiskową gospodarkę rybacko-wędkarską. Analizowano argument radykalnych środowisk wędkarskich i ekologicznych sugerujących zaprzestania jakichkolwiek połowów profesjonalnych, a także wyeliminowanie zarybień wód śródlądowych.

*00023* pl

Kormoran czarny - zarys biologii, występowanie na terenie Polski i wpływ na zrównoważoną gospodarkę rybacką. Traczuk, Piotr; Chybowski, Łucjan; Ulikowski, Dariusz. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.99-114, il. +bibliogr. 27 poz.

Omówiono biologię kormorana oraz rozmieszczenie, liczebność i wielkość jego kolonii. Przedstawiono liczebność gniazd kormoranów w poszczególnych koloniach lęgowych w latach: 1992, 2005, 2011, 2013. Wykazano, że łączna masa zjadanych przez kormorany ryb jest oszacowana na ok. 10 000 ton, co znacznie przewyższa wielkość połowów gospodarczych. Skład diety kormorana czarnego jest zróżnicowany w poszczególnych koloniach i zależy od ich usytuowania.

*00082* pl

Rybactwo - rybołówstwo. Pomieszanie pojęć i ... upór?. Okoniewski, Zygmunt; Guziur, Janusz. - Prz.Ryb. 2015 nr 2 (140) s.29-31, il.

Podano podstawy słowotwórstwa oraz znaczenie terminów rybactwo i rybołówstwo dawniej i dziś. Rybactwo jest terminem ogólniejszym, zawierającym zarówno pojęcie rybołówstwo, jak i chów i hodowlę ryb. Można go podzielić na specjalizacje: morskie, śródlądowe, wędkarstwo. Załączono wykaz wybranych pojęć i nazw związanych z rybactwem na podstawie Encyklopedii Rybackiej.

*00083* pl

Symbolika ryby i miejsce ryb w diecie klasztornej. Cz.1: Zarys problemu. Wyrwa, Andrzej M. - Prz.Ryb. 2015 nr 2 (140) s.36-41, il.

Omówiono i zilustrowano symbolikę ryby występującą w wierzeniach, mitologii, rytuałach, zabobonach i heraldyce rodowej. Analizowano zagadnienia związane z obecnością ryb na stołach klasztornych na przestrzeni wieków. Uzależniona była ona od reguły zakonu i okresu roku liturgicznego.

*00090* pl

Rybacki Uniwersytet Prawniczy - teoria i praktyczna wiedza dla hodowców ryb. Kulikowski, Tomasz. - Mag. Przem. Ryb. 2015 nr 2 (104) s.47-48, il.

Opisano cykl szkoleń organizowanych w I kwartale 2015 roku przez Towarzystwo Promocji Ryb „Pan Karp“ w Bronisławowie, Toruniu i Kielcach. Tematyka trzyczęściowego cyklu Rybackiego Uniwersytetu Prawniczego dotyczyła uwarunkowań prawnych funkcjonowania obiektów akwakultury. Obejmowała bezpieczeństwo produkcji żywności w małych przetwórniach rybnych, podatek dochodowy od osób prawnych, dodatkowe formy działalności gospodarstw rybackich. Omawiano też zagadnienia prawa pracy, prawo wieczystoksięgowe oraz kwestie ochrony intelektualnej - rejestrację znaków towarowych oraz prawo autorskie.

HYDROBIOLOGIA RYBACKA

*00001* pl

Rangia cuneata - nowy, obcy gatunek małża w Zalewie Wiślanym. Drgas, Aleksander; Kornijów, Ryszard. - Wiad.Ryb. 2015 nr 1-2 (203) s.16-18, il. bibliogr.

W 2011 roku stwierdzono występowanie w polskich wodach Zalewu Wiślanego małża z rodziny Mactridae - Rangia cuneata - pochodzącego z atlantyckiego wybrzeża Ameryki Północnej. Scharakteryzowano jego morfologię, zasięg występowania, liczebność, tolerancję na wysokie i niskie temperatury wody. Opisano znaczenie ekonomiczne i komercyjne tego filtratora w jego pierwotnym rejonie występowania w Jeziorze Pontchartrain koło Nowego Orleanu.

*00013* pl

Wpływ dominacji i stałości występowania sinic na mechanizm zmian struktury fitoplanktonu w Jeziorze Kortowskim. Jaworska, Bożena; Zdanowski, Bogusław; Bowszys, Magdalena; Koszałka, Jacek. - Ochr.Środ. 2014 vol.36 nr 4 s.15-22, il. bibliogr. summ.

W Jeziorze Kortowskim przeprowadzono analizę jakościową i ilościową fitoplanktonu w latach 1987-1990 oraz w 1999 i 2009-2010. Stwierdzono, że stałe i dominujące gatunki występujące w fitoplanktonie tego jeziora należą do Cyanopropkaryota, Bacillariophyceae i Chlorophyta, a jednorazowo do Dinophyceae. Fitoplankton w Jeziorze Kortowskim podlegał zmianom, których przebieg był rezultatem wzrostu dominacji i stałości występowania sinic. Tempo zmian kształtowały dodatkowo czynniki hydrologiczne i klimatyczne. Omówiono negatywny wpływ sinic na zmiany w fitoplanktonie jeziora.

*00022* pl

Czy ustanawianie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 musi wiązać się z ograniczaniem działalności rybackiej? Przykład jezior ramienicowych. Hutorowicz, Andrzej. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.83-97, il. +bibliogr. 24 poz.

Przedstawiono ochronę obszarów Natura 2000 na przykładzie dwóch jezior ramienicowych: Jeziora Woszczelskiego i Jeziora Wukśniki. Opisano ich morfometrię, roślinność zanurzoną i wynurzoną oraz prowadzoną na nich wieloletnią gospodarkę rybacką. Analizowano ochronę unikatowych siedlisk, w tym ochronę ramienic. Wykazano, że gospodarka rybacka na jeziorach ramienicowych jest czynnikiem strukturotwórczym, a jej prowadzenie winno być każdorazowo indywidualnie analizowane.

*00069* en

Roosting colony of cormorants (Phalacrocorax carbo sinensis L.) as a source of nutrients for the lake. Osiadłe kolonie kormoranów (Phalacrocorax carbo sinensis L.) jako źródło nutrientów dla jeziora. Klimaszyk, Piotr; Joniak, Tomasz; Rzymski, Piotr. - Limnol.Rev. 2014 vol.14 nr 3 s.111-119, il. bibliogr.

Na brzegu Jeziora Góreckiego (Wielkopolski Park Narodowy) od 2005 r. obserwowano stopniowe powiększanie się populacji kormoranów. Jesienią 2008 r. było tam ponad 100 ptaków, a w latach 2009-2012 liczba ta przekroczyła 250 osobników. W latach 2009-2012 prowadzono badania o wpływie kormoranów na akumulację azotu, fosforu i innych elementów w tym ekosystemie. Wyniki wykazały, że kolonie kormoranów istotnie oddziałują na chemię gleby powodując akumulację azotu i fosforu do głębokości 20 cm. Wzbogacenie gleby na linii brzegowej w nutrienty skutkuje transportem tych elementów do jeziora. Powiększające się kolonie kormoranów przyczyniają się do wzrostu eutrofizacji wód powierzchniowych.

*00070* en

Changes in the surface area of lakes in the Gwda River basin. Zmiany powierzchni jezior w dorzeczu Rzeki Gwdy. Kubiak-Wójcicka, Katarzyna; Lewandowska, Izabela. - Limnol.Rev. 2014 vol.14 nr 3 s.121-129, il. bibliogr.

Przedstawiono zmiany powierzchni jezior na terenie dorzecza Gwdy (Pojezierze Pomorskie) na podstawie materiałów kartograficznych z okresu od początku XX wieku do czasów obecnych. Punktem odniesienia były mapy z 2010 r. dotyczące wszystkich jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Do porównań użyto niemieckie mapy topograficzne w skali 1:25000 z okresu między 1919 a 1944 rokiem. Łączna powierzchnia jezior wynosiła 12783,62 ha, a obecnie wynosi 12318,53 ha. Z obliczeń wynika, że do chwili obecnej powierzchnia jezior obniżyła się o 465,09 ha. Chociaż ogólna tendencja jest spadkowa, to w niektórych przypadkach powierzchnia jezior powiększyła się. Do tych zmian przyczyniają się prace hydrotechniczne.

*00071* en

Optical properties of Polish lakes: the Secchi disc transparency. Właściwości optyczne jezior polskich: widzialność krążka Secchi’ego. Borowiak, Dariusz. - Limnol.Rev. 2014 vol.14 nr 3 s.131-144, il. bibliogr.

Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska zgromadziły w latach 1991-2013 dane o przezroczystości wody największych jezior polskich. Pomiary widzialności krążka Secchi’ego wykonane wiosną i latem dotyczyły 706 jezior o powierzchni powyżej 50 ha. Średnia przezroczystość jezior wynosiła 1,87 m. Paramter ten posłużył do utworzenia trzech kategorii jezior: o przezroczystości wysokiej 3,05 m; średniej 1,99-2,11 m; niskiej 1,22-1,52 m. Widzialność krążka Secchi’ego analizowano również w powiązaniu z barwą materii organicznej i zawiesiną, a także z uwzględnieniem koncentracji chlorofilu a.

*00080* pl

Osady denne. Sitarek, Marcin; Dziaman, Robert. - Prz.Ryb. 2015 nr 2 (140) s.22-23, il. bibliogr.

Omówiono powstawanie, właściwości i rolę osadów dennych w zbiornikach wodnych. Przedstawiono sposoby usuwania nadmiaru osadów ze zbiorników: mechaniczne i biologiczne. Metoda biologiczna opracowana i opatentowana przez Marcina Sitarka wykorzystuje odpowiednio dobrane i wyselekcjowane preparaty biologicznie czynne. Jest przyjazna dla środowiska.

*00088* en

Changes in macrophyte communities in Lake Swarzędzkie after the first year of restoration. Zmiany w zbiorowiskach makrofitów w Jeziorze Swarzędzkim po pierwszym roku rekultywacji. Rosińska, Joanna; Gołdyn, Ryszard. - Arch.Pol.Fish. 2015 vol.23 fasc.1 s.43-52, il. bibliogr.

Jezioro Swarzędzkie koło Poznania było jeziorem hypertroficznym ze względu na wysoką zawartość nutrientów, zakwity sinicowe i używanie go do celów rekreacyjnych, zwłaszcza jako kąpieliska. Pierwsze próby ochrony tego jeziora podjęto w 1991 r., a program rekultywacyjny trwał do 2011 r. Ocenę obecnego stanu i rozmieszczenia roślinności przeprowadzono w sierpniu 2012 r. Obserwowano 9 zespołów roślinnych, z których dominowały trzy: Phragmitetum communies, Typhetum angustifoliae, Nupharo-Nymphaeetum albae. Poza tym istotnie obniżyły się koncentracje chlorofilu-a i azotu całkowitego, stopniowo malała zawiesina a wzrastała przezroczytość.

AKWAKULTURA

*00021* pl

Dobrostan w kontekście zrównoważonego rozwoju. Lirski, Andrzej. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.69-81, il. +bibliogr. 7 poz.

Przedstawiono zagadnienia związane ze zrównoważonym rozwojem sektora akwakultury w Unii Europejskiej oraz unijne przepisy ustawodawcze związane z dobrostanem ryb. Pierwszy oficjalny dokument dotyczący dobrostanu ryb pochodzących z akwakultury opublikowano 5 grudnia 2005 r. Opisano znaczenie badań naukowych w zakresie dobrostanu ryb na tworzone prawodawstwo. Proces legislacyjny nie jest jeszcze zakończony. Analizowano określenie i pomiar dobrostanu ryb na podstawie wybranych jego wskaźników.

*00037* pl

Preparaty mikrobiologiczne w akwakulturze. Demska-Zakęś, Krystyna; Sikora, Agnieszka; Gomułka, Piotr. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.55-66, il. +bibliogr. 58 poz.

Przedstawiono znaczenie preparatów mikrobiologicznych, probiotyków i efektywnych mikroorganizmów (EM) w akwakulturze. Scharakteryzowano komercyjne preparaty probiotyczne testowane i zalecane dla akwakultury, podawane rybom w pokarmach. Dotychczas przeprowadzono niewiele badań dotyczących wpływu EM na środowisko wodne, mimo to znajdują one zastosowanie jako preparaty poprawiające jakość. Preparaty efektywnych mikroorganizmów to preparaty zawierające hodowlę wielu niepatogennych szczepów mikroorganizmów koegzystujących ze sobą. Są dostępne w formie płynnej, liofilizowanej lub w postaci melasy.

*00047* pl

Wstępne badania dotyczące podchowu larw minoga rzecznego (Lampetra fluviatilis) w warunkach kontrolowanych. Kujawa, Roman; Cejko, Beata I.; Furgała-Selezniow, Grażyna; Fopp-Bayat, Dorota; Biegaj, Mateusz. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.163-170, il. +bibliogr. 14 poz.

Przeprowadzono 30-dniowy podchów larw minoga rzecznego w akwariach z obiegiem zamkniętym. Dno akwariów było pokryte gruboziarnistym piaskiem o warstwie 2-3 cm, a temperatura wody wynosiła 20 st.C. Pierwszym pokarmem larw minoga była pasza Hikari Plankton (pełnowartościowy pokarm roślinny bogaty w białko glonów Spirulina), po 4 dniach podawano żywe naupliusy solowca. W ostatnim dniu podchowu średnia masa osobnicza wahała się od 18 do 31 mg, a długość ciała od 17,4 do 21,1 cm. Stwierdzono, że podchów larw minoga w warunkach kontrolowanych jest możliwy.

*00048* pl

Rozwój larwalny minoga rzecznego (Lampetra fluviatlis) w warunkach kontrolowanych - badania wstępne. Kujawa, Roman; Furgała-Selezniow, Grażyna; Cejko, Beata I.; Fopp-Bayat, Dorota; Biegaj, Mateusz. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.171-177, il. +bibliogr. 14 poz.

Prześledzono rozwój larwalny minoga rzecznego w warunkach kontrolowanych od momentu pojawienia się pierwszych larw. Wyniki dokumentowano wykonując zdjęcia kamerą cyfrową. Omówiono zaobserwowane zmiany kształtu ciała larw minoga, kształtowanie się aparatu gębowego oraz czas występowania poszczególnych cech. Długość ciała larw minoga po wykluciu wahała się od 3,4 do 3,7 mm.

*00050* pl

Charakterystyka nasienia minoga rzecznego (Lampetra fluviatilis) - badania wstępne. Cejko, Beata I.; Judycka, Sylwia; Kujawa, Roman. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.189-197, il. +bibliogr. 19 poz.

Analizowano jakość nasienia minoga rzecznego pozyskanego z wód Zalewu Wiślanego. Badano objętość nasienia oraz ruchliwość plemników przy wykorzystaniu kilku płynów aktywujących o odmiennych składach chemicznych, różnym pH i osmolalności. Przedstawiono parametry ruchliwości plemników po zastosowaniu każdego z ośmiu płynów aktywujących.

*00067* pl

Kwaśne preparaty biobójcze - pozytywne i negatywne aspekty ich stosowania w akwakulturze. Terech-Majewska, E.; Drzewiecka, A.; Strzyżewska, E.; Grudniewska, J.; Szarek, J.; Siwicki, A.K. W: Globalizacja i regionalizacja w ochronie środowiska. Praca zbiorowa. Gdańsk: Wydaw.GSW 2014 s.409-419, il. +bibliogr. 23 poz.

Zaprezentowano przekrój aktualnej wiedzy na temat zalet i wad kwaśnych preparatów dezynfekcyjnych: IXONOS, CIP, OXIM, STERIDIAL, zalecanych obecnie w akwakulturze do kąpieli leczniczych dla ryb i do odkażania sprzętu hodowlanego. Preparaty te są dopuszczone do stosowania w przemyśle spożywczym, ale w żadnym kraju na świecie nie są zarejestrowane dla ryb. W świetle dostępnej literatury w Polsce są najlepiej poznane, przebadane i polecane jako alternatywa dla klasycznych środków dezynfekcyjnych w profilaktyce i leczeniu chorób ryb.

RYBACKIE ZAGOSPODAROWANIE WÓD

*00005* pl

Gospodarka na zbiornikach zaporowych. Oprac. (ZIEL). - Wiad.Węd. 2015 nr 2 (788) s.63, il.

Omówiono uwarunkowania racjonalnej gospodarki rybackiej, strukturę ichtiofauny oraz połowy ryb na wybranych zbiornikach zaporowych. Stwierdzono, że zbiorniki te są narażone na eutrofizację, co sprzyja wzrostowi biomasy ryb karpiowatych kosztem ryb drapieżnych. Zwrócono także uwagę na ogromne straty rybackie spowodowane przez kormorany.

BIOLOGIA RYB

*00010* pl

Wędrówki ryb rzecznych. Kapusta, Andrzej. - Wiad.Węd. 2015 nr 4 (790) s.75-77, il.

Wyjaśniono czynniki wpływające na zjawisko migracji różnych gatunków ryb. Wędrówki ryb są kontrolowane przez czynniki genetyczne, homing, bodźce związane z żerowaniem, a także warunki środowiskowe. Migracje ryb są uzależnione od natężenia światła, temperatury wody, przepływów i natlenienia wody. Przepływy wody w rzekach są ważnym bodźcem migracji tarłowych. Natomiast wędrówki ryb utrudniają budowle hydrotechniczne np. tamy, jazy.

*00024* pl

Zagrożenia ichtiofauny przy realizacji inwestycji wodnych i sposoby minimalizowania ich skutków. Wiśniewolski, Wiesław; Borzęcka, Irena; Prus, Paweł; Adamczyk, Mikołaj; Ligięza, Janusz. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.115-137, il. +bibliogr. 97 poz.

Omówiono bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie inwestycji realizowanych w środowisku wodnym na ichtiofaunę. Scharakteryzowano główne okresy migracji tarłowych ryb słodkowodnych oraz terminy tarła i wymagania rozrodcze ryb w wodach śródlądowych Polski. Wyszczególniono działania dotyczące ochrony ryb podczas planowanych ingerencji w środowisko wodne.

*00086* en

Histomorphological study of the gut development pattern in early life history stages of featherback, Chitala chitala (Hamilton) . Histomorfologiczne badania rozwoju przewodu pokarmowego brzeszczotka czarnoplamego, Chitala chitala (Hamilton), we wczesnych stadiach rozwoju. Mitra, Anisa; Mukhopadhyay, Pratap K.; Homechaudhuri, Sumit. - Arch.Pol.Fish. 2015 vol.23 fasc.1 s.25-35, il. bibliogr.

Badano rozwój morfologiczny i histologiczny układu pokarmowego azjatyckiej ryby słodkowodnej, Chitala chitala, przez 30 dni od dnia wylęgu. Zidentyfikowano 3 stadia rozwojowe: endotroficzne (do 8 dnia), endo-egzotroficzne (od 8 do 12 dnia), egzotroficzne (od 12 do 30 dnia). Na początku otwór gębowy wylęgu był zamknięty, a układ pokarmowy był prostą tubą. Od 8 dnia otwór gębowy się otwierał i pojawiał się przełyk. Między 6 a 8 dniem zaobserwowano początki wątroby i trzustki. Komórki przełyku, zęby i kubki smakowe rozwijały się 2 dni po otwarciu otworu gębowego. Żołądek, jego gruczoły, odźwiernik i jelita kształtowały się od 7 do 12 dnia rozwoju. Uzyskane informacje mogą być wykorzystane podczas technik akwakultury dla tego gatunku.

HODOWLA RYB

*00025* pl

Ogólne zasady postępowania z rybami i doboru urządzeń hodowlanych przy produkcji materiału zarybieniowego. Szczepkowski, Mirosław; Szczepkowska, Bożena. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.139-151, il. +bibliogr. 34 poz.

Omówiono czynniki mające wpływ na jakość materiału zarybieniowego: warunki fizyko-chemiczne wody, dobór odpowiednich basenów i oświetlenia, manipulacje hodowlane oraz żywienie ryb. Scharakteryzowano zasady postępowania z rybami przed zarybieniem. Opisano działania pozwalające na uniknięcie problemów wystepujących podczas sztucznego rozrodu ryb, jak również zasady postępowania z tarlakami.

*00034* pl

Wspomaganie dojrzewania biofiltrów w systemach recyrkulacyjnych. Zakęś, Zdzisław; Stawecki, Konrad; Pyka, Jakub P. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.11-22, il. +bibliogr. 15 poz.

Omówiono znaczenie, rodzaje i funkcjonowanie filtrów biologicznych w obiegach RAS (systemach recyrkulacyjnych), w szczególności biofiltrów fluidalnych. Proces standardowego dojrzewania biofiltrów trwa około 40-60 dni ze względu na wolne tempo namnażania się bakterii nitryfikacyjnych. Porównano metody wspomagania dojrzewania złoża biologicznego przy pomocy różnych metod np. poprzez zaszczepienie biofiltrów bakteriami nitryfikacyjnymi i dodaniu do RAS soli azotowych lub zastosowanie biofiltra typu PolyGeser. Dzięki tym zabiegom okres dojrzewania RAS skracał się do 12-13 dni.

*00035* pl

Wpływ parametrów technicznych basenów i właściwości fizycznych pasz komponowanych na efekty podchowu ryb. Rożyński, Maciej; Zakęś, Zdzisław. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.23-38, il. +bibliogr. 65 poz.

Na podstawie wyników opublikowanych i badań własnych omówiono wpływ kształtu i koloru ścian basenów podchowowych, jak również parametrów fizycznych pasz na efekty podchowu ryb w różnych stadiach rozwojowych. Wykazano, że kolor ścian wpływa istotniej na efekty podchowu larw ryb niż na osobniki młodociane. Stosowane kolory ścian basenów (zielony, niebieski, szary, żółty, czarny) w sposób zróżnicowany wpływały na poszczególne gatunki ryb. Analizowano znaczenie wielkości i kształu granul stosowanej paszy oraz ich teksturę i sposób opadania na tempo wzrostu i efektywność karmienia ryb.

*00038* pl

Problemy chowu larw i młodocianych stadiów ryb jesiotrowatych. Szczepkowski, Mirosław; Szczepkowska, Bożena. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.67-75, il. +bibliogr. 17 poz.

Omówiono specyfikę chowu jesiotra syberyjskiego od zapłodnionej ikry, uzyskanej w wyniku sztucznego rozrodu, poprzez podchów larw do stadiów młodocianych. Opisano problemy występujące podczas wyklucia larw jesiotra i rozpoczęcia żywienia egzogennego. W trakcie chowu stadiów młodocianych jesiotra zaobserwowano występowanie zaburzeń przemian gazowych o nieznanej etiologii oraz chorób wywoływanych przez pierwotniaki, a także urazy mechaniczne.

ROZRÓD RYB

*00012* pl

Tropheus moorii - ab ovo. Prusińska, Maja. - Tanganika Mag. 2014 nr 15 s.34-39, il. bibliogr.

Przedstawiono występowanie, budowę, rozmnażanie i odżywianie ryby z gatunku Tropheus moorii, zamieszkującej przybrzeżne wody Jeziora Tanganika. Trofeusy są gębaczami; zebraną ikrę (ok. 20 ziaren) samica inkubuje w jamie gębowej około czterech tygodni, potem następuje uwolnienie zupełnie rozwiniętych młodych rybek. Opisano proces rozrodu trofeusów i przebieg ich opieki nad potomstwem.

*00028* pl

Żywienie tarlaków - wpływ na jakość i ilość pozyskiwanych produktów płciowych. Kowalska, Agata. W: Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry - możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb łososiowatych. Materiały konferencyjne. Pod red. J. Glogowskiego. Olsztyn: Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN 2014 s.23-34, il. +bibliogr. 34 poz.

Omówiono wpływ stosowania diety reprodukcyjnej na wydajność rozrodczą ryb. Scharakteryzowano oddziaływanie żywienia ryb na porę ich pierwszego tarła, płodność, wielkość i skład chemiczny oocytów oraz jakość nasienia. Analizowano sezonowe zmiany dawek paszy dla poszczególnych gatunków ryb i uzyskiwanie poprawy parametrów ich rozrodu.

*00031* pl

Biotechnologiczne podstawy restytucji jesiotra w Polsce. Szczepkowska, Bożena; Szczepkowski, Mirosław. W: Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry - możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb jesiotrowatych. Pod red. J. Glogowskiego. Olsztyn: Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN 2014 s.6-15, il. +bibliogr. 20 poz.

W latach 90-tych XX wieku rozpoczęto prace nad restytucją jesiotra w Polsce w oparciu o populację jesiotra ostronosego z rzeki Św. Jana (Kanada). Opisano przebieg sztucznego rozrodu dzikich tarlaków i tworzenie stad tarłowych, jak również chów jesiotra ostronosego w warunkach kontrolowanych. W 2006 roku zapoczątkowano zarybianie dorzecza Wisły i Odry różnymi formami znakowanego materiału zarybieniowego jesiotra (larwami lub narybkiem). Znakowanie umożliwi ocenę efektywności zarybień i da podstawę do wyboru optymalnych technik zarybieniowych.

*00032* pl

Pozyskiwanie ikry jesiotrów. Szczepkowski, Mirosław. W: Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry - możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb jesiotrowatych. Pod red. J. Glogowskiego. Olsztyn: Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN 2014 s.17-27, il. +bibliogr. 20 poz.

Przedstawiono elementy sztucznego rozrodu jesiotrów ze szczególnym uwzględnieniem pozyskiwania ikry. Scharakteryzowano warunki dojrzewania tarlaków jesiotra, rozpoznawanie ich płci oraz stopień dojrzałości rozrodczej i stymulacji hormonalnej. Omówiono trzy metody pozyskiwania ikry: klasyczną, poprzez nacinanie jajowodów (metoda Podushki), poprzez pobieranie ikry cewnikiem. Zwrócono uwagę na problemy pojawiające się podczas pozyskiwania ikry.

*00057* pl

Nowa metoda kriokonserwacji nasienia jesiotra syberyjskiego (Acipenser baerii). Judycka, Sylwia; Szczepkowski, Mirosław; Szczepkowska, Bożena; Ciereszko, Andrzej; Dietrich, Grzegorz J. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.261-270, il. +bibliogr. 18 poz.

Testowano rozrzedzalnik glukoza-metanol (GM) do kriokonserwacji nasienia jesiotra syberyjskiego oraz wpływ stężenia glukozy w rozrzedzalniku na ruchliowść plemników. Wysokie wartości ruchliwości plemników po rozmrożeniu uzyskano stosując 0,1M glukozę w 15 proc. metanolu. Parametry ruchliwości oraz zdolność zapładniającą nasienia kriokonserwowanego GM była podobna przy zastosowaniu rozrzedzalnika TSKM (Tris-sacharoza-KCl-metanol). Ekwilibracja nasienia przez 30 minut w roztworze glukozy i metanolu nie wpłynęła na ruchliwość plemników. Nasienie po rozmrożeniu może być przechowywane do 30 minut bez obniżenia jego jakości.

*00059* pl

Zastosowanie hormonów steroidowych do inwersji płci gonadowej jesiotra syberyjskiego (Acipenser baerii) - badania wstępne. Demska-Zakęś, Krystyna; Suski, Michał; Szczepkowski, Mirosław; Zakęś, Zdzisław. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.283-295, il. +bibliogr. 32 poz.

Badano wpływ podawania w paszy 17 alfa-metylotestosteronu lub 17 beta-estradiolu na układ rozrodczy (strukturę płci i współczynnik gonadosomatyczny) oraz wartości podstawowych wskaźników hodowlanych (długość i masę ciała) jesiotra syberyjskiego. 17 beta-estradiol stosowany w dawce 3 ppm przez 60 dni nie spowodował feminizacji jesiotra, ale 17 alfa-metylotestosteron przyczynił się do zmniejszenia udziału samic w grupie doświadczalnej. Testowane hormony w dawce 3 ppm nie wpłynęły istotnie na wsakźniki hodowlane. Badania potwierdziły przydatność steroidów do inwersji płci, ale wymagane są dalsze badania dotyczące dawek i czasu aplikowania hormonów.

ŻYWIENIE I ODŻYWIANIE SIĘ RYB

*00011* pl

Chów i hodowla. Wpływ diety (pasza przemysłowa v. pokarm naturalny) na skład chemiczny ciała u młodych stadiów ryb karpiowatych. Sikorska, Justyna. - Mag.Wet. on-line 2014 , 5 s., il. bibliogr. http://www.magwet.pl/index.php

Analizowano wpływ stosowania pasz startowych na zawartość wszystkich substancji mineralnych w ciele młodych stadiów ryb karpiowatych. Zaobserwowane deformacje ciała, otłuszczenia i brak apetytu u ryb są konsekwencją żywienia ich wyłącznie paszami startowymi. Wykazano, że najlepszym rozwiązaniem w żywieniu młodych stadiów ryb karpiowatych, jest ekstensywne stosowanie pasz przemysłoych i wzbogacanie diety ryb w pokarm naturalny.

*00036* pl

Wykorzystanie żywego pokarmu w żywieniu larw ryb. Kowalska, Agata; Zakęś, Zdzisław. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.39-54, il. +bibliogr. 59 poz.

Omówiono fizjologię trawienia i znaczenie pokarmu żywego w diecie larw ryb. Opisano właściwości żywego pokarmu: glonów, zooplanktonu (wrotki, solowiec, widłonogi) oraz nicieni. Przedstawiono wskaźniki przeżywalności karpia, siei, sandacza, amura białego, tołpygi pstrej i suma szerokogłowego żywionych różnym pokarmem naturalnym. Analizowano znaczenie i wpływ udoskonalania jakości pasz sztucznych z wykorzystaniem różnych źródeł białka i tłuszczu na przyswajalność składników odżywczych przez larwy ryb.

*00041* pl

Zastosowanie paszy Aller ArtEX 2 we wczesnym etapie podchowu wybranych gatunków ryb. Król, Jarosław; Wittbrodt, Mikołaj; Wysocki, Daniel; Zieliński, Emil; Łakomiak, Szymon; Hliwa, Piotr. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.97-113, il. +bibliogr. 46 poz.

Badano możliwość zastąpienia solowca w żywieniu larw karpia i jesiotra syberyjskiego paszą komercyjną Aller ArtEX 2, a także ustalano optymalny czas przejścia z żywienia mieszanego u larw okonia na wyłączne żywienie paszą komercyjną. Omówiono wartości wskaźników hodowlanych na początku i po zakończeniu 14-dniowego podchowu wymienionych gatunków ryb. Podchów larw karpia w systemach recyrkulacyjnych z wykorzystaniem paszy jest zadowalający, pod warunkiem wspomagania żywienia ryb pokarmem żywym. W przypadku żywienia larw jesiotra możliwe było stosowanie wyłącznie paszy komercyjnej. W podchowie okonia możliwe jest stosunkowo wczesne zastąpienie pokarmu naturalnego testowaną paszą.

*00087* en

Cultivating Moina macrocopa Straus in different media using carotenogenic yeast Rhodotorula. Hodowla Moina macrocopa Straus w różnych środowiskach z użyciem karotenogenicznych drożdży Rhodotorula. Kushniryk, Olga; Khudyi, Oleksii; Khuda, Lidiia; Kolman, Ryszard; Marchenko, Mykhailo. - Arch.Pol.Fish. 2015 vol.23 fasc.1 s.37-42, il. bibliogr.

Badano możliwość użycia karotenogenicznych drożdży z rodzaju Rhodotorula jako pokarmu w hodowli Moina macrocopa. Wyniki wykazały, że zastąpienie tradycyjnych substratów pokarmowych do hodowli żywego pokarmu dla ryb przyniosło pozytywne rezultaty. Nastąpiło wzbogacenie M. macrocopa w karotenoidy. Zaproponowana metoda była mniej kosztowna od dotychczas stsowanych. Hodowla żywego pokarmu dla ryb w akwakulturze z użyciem drożdży okazała się skuteczna i warta zalecenia.

CHOROBY RYB

*00079* pl

Terminarz ichtiopatologa. Porady ichtiopatologiczne w sezonie hodowlanym. Cz.3: Lato (czerwiec, lipiec, sierpień). Niemczuk, Wiktor. - Prz. Ryb. 2015 nr 2 (140) s.18-21, il.

W miesiącach letnich u narybku letniego karpia mogą występować inwazje przywr skrzelowych oraz pasożytniczych skorupiaków (splewek). Koszenie stawów zapobiega występowaniu chorób bakteryjnych, zaś kontrolne odłowy służą do sprawdzenia stanu zdrowotnego ryb. Można zaobserwować zewnętrzne objawy chorób infekcyjnych, jak zmiany na skórze. Ryby mogą też być atakowane przez grzybiczą zgorzel skrzeli. W czasie gorącego lata trzeba kontrolować poziom wody w stawach oraz tlenu w wodzie, żeby nie dopuścić do przyduchy.

RYBY KARPIOWATE

*00011* pl

Chów i hodowla. Wpływ diety (pasza przemysłowa v. pokarm naturalny) na skład chemiczny ciała u młodych stadiów ryb karpiowatych. Sikorska, Justyna. - Mag. Wet. on-line 2014 , 5 s., il. bibliogr. http://www.magwet.pl/index.php

CHÓW I HODOWLA KARPIA

*00033* pl

Intensyfikacyjne aspekty chowu karpia. Lirski, Andrzej. W: Zagrożenia i ochrona zdrowia ryb. Monografia pod red. J. Żelaznego i M. Reicherta. Puławy: Wydaw. PIWet-PIB 2014 s.7-24, il. +bibliogr. 23 poz.

Omówiono metody intensyfikacji produkcji karpia w gospodarstwach karpiowych. Scharakteryzowano parametry różnorodnych systemów jego chowu: ekstensywnego, niskointensywnego, intensywnego, wysokointesywnego oraz zintegrowanego intensywno-ekstensywnego. W celu zobrazowania ekonomicznych efektów intensyfikacji produkcji ryb w stawach przedstawiono analizę ekonomiczną stosowanych technologii na Węgrzech, gdzie podobnie jak w Polsce stosuje się trzyletni system chowu karpia.

*00068* pl

Dobro narodowe tanio sprzedam. Kulikowski, Tomasz. - Mag. Przem. Ryb. 2015 nr 1 (103) s.59-60, il.

Analizowano opłacalność produkcji karpia, którego sprzedawano w grudniu 2014 roku w sieci sklepów Tesco po 7,99 zł/kg, a w sklepach Lidl płaty z karpia kupowano po 9,99 zł/kg. Porównano ceny zbytu karpi w sieciach handlowych i w sklepach przy gospodarstwach rybackich. Rozważano perspektywy rynku karpia w Polsce.

INNE KARPIOWATE

*00004* pl

Atlas ryb polskich. Czerwona jak płoć. Kapusta, Andrzej. - Wiad.Węd. 2015 nr 2 (788) s.51, il.

Przedstawiono krótkie informacje o płoci, gatunku euro-azjatyckim, zasiedlającym wody śródlądowe oraz zbiorniki słonowodne. Czerwono-pomarańczowe ubarwienie płetw brzusznych, piersiowych i odbytowej oraz tęczówki oka to jej łatwo rozpoznawalne cechy. Płoć odbywa wędrówki tarłowe, a także wędrówki związane z żerowaniem. Płocie w ciągu dnia przebywają wśród roślinności wodnej, a o zmierzchu wędrują w kierunku pelagialu w poszukiwaniu pokarmu.

*00007* pl

Atlas ryb polskich. Jaź. Kapusta, Andrzej. - Wiad.Węd. 2015 nr 3 (789) s.51, il.

Przedstawiono ogólne informacje o jaziu (Leuciscus idus), gatunku drapieżnym, należącym do rodziny karpiowatych. Jaź jest gatunkiem rzecznym, ale zasiedla także jeziora przepływowe, zbiorniki zaporowe, kanały melioracyjne i wysłodzone zatoki morskie. Na przełomie lutego i marca jazie tworzą stada tarłowe wędrujące do rzek. Tarło odbywa się w kwietniu i na początku maja przy temperaturze wody 6-8 st.Cel.

*00009* pl

Atlas ryb polskich. Kleń. Kapusta, Andrzej. - Wiad.Węd. 2015 nr 4 (790) s.51, il.

Przedstawiono informacje o kleniu, jedynym gatunku w Polsce należącym do rodzaju Squalius. Kleń jest gatunkiem rzecznym, ale zasiedla także jeziora przepływowe, zbiorniki zaporowe oraz starorzecza. W maju i w czerwcu klenie odbywają kilkunastokilometrowe wędrówki na tarliska do rzek o wodzie dobrze natlenionej wybierając podłoża żwirowe. Zanieczyszczenia wód i przekształcenia siedlisk wpływają na liczebność klenia w naszych wodach.

*00043* pl

Wpływ stosowania pasz na skład chemiczny ciała młodocianych ryb karpiowatych - porównanie osobników z deformacjami i bez nich. Sikorska, Justyna. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.127-133, il. +bibliogr. 11 poz.

Porównano skład chemiczny ciała młodocianych ryb karpiowatych (lina, klenia, wzdręgi i karasia pospolitego) po 60 dniach intensywnego żywienia ryb paszą Aller Futura. Część ryb charakteryzowała się prawidłowym pokrojem, a część wykazywała deformacje (ich udział wahał się od 42 do 78 proc.). Ryby karpiowate z deformacjami zawierały w składzie chemicznym ciała istotnie więcej tłuszczu, a mniej popiołu niż ryby o prawidłowej budowie. Omówiono zawartość rozpuszczalnej w tłuszczach witaminy D u osobników karasia pospolitego z deformacjami ciała.

*00044* pl

Ocena stanu wiedzy na temat metod i wyników kontrolowanego podchowu wczesnych stadiów karasia pospolitego (Carassius carassius). Wach, Stefan; Sikorska, Justyna. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.135-142, il. +bibliogr. 16 poz.

Przedstawiono przyczyny spadku liczebności naturalnych populacji karasia pospolitego w jego siedliskach. Analizowano podchów larw oraz osobników młodocianych karasia pospolitego w warunkach kontrolowanych. Wykazano, że przy wstępnym żywieniu larw pokarmem naturalnym (świeżo wyklutymi larwami solowca) i przejściu na żywienie starterem po 10 dniach uzyskuje się wysoką przeżywalność ryb (od 89,4 do 94,7 proc.). Opisano znaczenie żywienia oraz jego wpływ na deformacje ciała u osobników młodocianych karasia.

*00049* pl

Rozwój zarodków oraz larw różanki (Rhodeus sericeus) uzyskanych w efekcie rozrodu kontrolowanego. Kujawa, Roman. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.179-188, il. +bibliogr. 17 poz.

Obserwowano przebieg rozrodu kontrolowanego różanki oraz rozwój embrionów i larw poza małżem (szczeżują). Opisano i udokumentowano kamerą cyfrową poszczególne fazy rozwoju zarodkowego oraz larwalnego różanki. Stwierdzono, że przy zapewnieniu optymalnych warunków, możliwe jest romnażanie tego gatunku w warunkach kontrolowanych.

*00064* pl

Czynna ochrona zagrożonego gatunku z użyciem materiału zarybieniowego z warunków kontrolowanych na przykładzie strzebli błotnej (Eupallasella percnurus). Wolnicki, Jacek; Kamiński, Rafał; Sikorska, Justyna; Kaczmarczyk, Dariusz; Radtke, Grzegorz. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.341-360, il. +bibliogr. 27 poz.

W latach 2004-2014 prowadzono próby inicjowania nowych populacji strzebli błotnej w ośmiu małych zbiornikach wodnych w województwie mazowieckim. Były to: Działy Czarnowskie, Kowalicha, Łojków, Okuniew, Dobczyn, Lasków i dwie torfianki. Materiał zarybieniowy stanowiło 16,5 tys. młodocianych osobników pochodzących ze zbiorników Kręgulec i Kowalicha. Nieudane okazały się wsiedlenia strzebli do zbiorników Okuniew i Dobczyn. Badania zmienności genetycznej 12 polskich populacji strzebli wykazały wysoką zmienność genetyczną ryb ze stanowisk Kowalicha i Łojków.

*00075* en

Presence of Acapoeta tanganicae (Actinopterygii: Cypriniformes: Cyprinidae) within the Lake Rukwa catchment supports historic riverine connectivity with Lake Tanganyika. Obecność Acapoeta tanganicae (Actinopterygii: Cypriniformes: Cyprinidae) w zlewni Jeziora Rukwa podtrzymuje tezę o historycznym połączeniu rzecznym z Jeziorem Tanganika. Genner, Martin J.; Turner, George F.; Smith, Alan; Mzighani, Semvua; Ngatunga, Benjamin P. - Acta Ichth.Piscat. 2015 vol.45 nr 1 s.109-112, il. bibliogr.

Biogeografia ryb słodkowodnych pozwala zgłębić przeszłość połączeń systemów rzecznych. Odnotowano po raz pierwszy obecność dużych karpiowatych z gatunku Acapoeta tanganicae (duże brzany) w zlewni Jeziora Rukwa leżącego we wschodniej części doliny Rowu Afrykańskiego. Początkowo ten gatunek uważano za endemiczny dla Jeziora Tanganika i połączonych z tym jeziorem rzek. Obecność A. tanganicae w Jeziorze Rukwa potwierdza, że w holocenie istniały bezpośrednie połączenia zlewni obu jezior.

RYBY ŁOSOSIOWATE

*00026* pl

Rozród ryb łososiowatych w nowoczesnych wylęgarniach - automatyzacja pozyskiwania i inkubacji ikry. Dobosz, Stefan. W: Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry - możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb łososiowatych. Materiały konferencyjne. Pod red. J. Glogowskiego. Olsztyn: Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN 2014 s.6-15 +bibliogr. 18 poz.

Opisano doskonalenie metod hodowli ryb łososiowatych w warunkach kontrolowanych. Przedstawiono sposób przeprowadzenia tarła od momentu przygotowania ryb do tarła, pozyskania ikry, zapłodnienia jaj, a następnie przygotowanie ikry do inkubacji i inkubowanie ikry zapłodnionej. W celu poprawy parametrów tarła ryb łososiowatych zastosowano metodę „tarła pneumatycznego“, nad którą aktualnie trwają badania.

*00027* pl

Zabiegi pielęgnacyjne u tarlaków ryb łososiowatych - przegląd stosowanych technik. Grudniewska, Joanna. W: Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry - możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb łososiowatych. Materiały konferencyjne. Pod red. J. Glogowskiego. Olsztyn: Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN 2014 s.16-22 +bibliogr. 11 poz.

Przedstawiono wpływ warunków chowu tarlaków ryb łososiowatych na ich stan zdrowotny i kondycję. Omówiono właściwe postępowanie z tarlakami przy budowaniu stada tarłowego, właściwą selekcję ryb i ich odpowiednie żywienie, jak również ochronę tarlaków przed stresem w okresie około-tarłowym. W celu poprawy stanu zdrowotnego ryb zalecono stosowanie immunoprofilaktyki nieswoistej i swoistej. Wskazano na konieczność dbania o higienę sprzętu oraz urządzeń hodowlanych.

*00039* pl

Wykorzystanie żywego pokarmu w podchowie wylęgu ryb łososiowatych. Czerniawski, Robert; Domagała, Józef; Pilecka-Rapacz, Małgorzata; Krepski, Tomasz; Sługocki, Łukasz. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.77-86, il. +bibliogr. 36 poz.

Analizowano dotychczasowe wyniki badań uzyskane w podchowie larw i narybku ryb łososiowatych żywionych pokarmem żywym i paszą sztuczną. Wykazano, że w pierwszych tygodniach podchowu larw ryb łososiowatych najwłaściwszym pokarmem jest zooplankton. Zooplankton, dzięki gwałtownym ruchom, prowokuje młode ryby do ataku, chwytania i zjadania. Ten sposób odżywiania się skutkuje wykształceniem u larw ryb cech właściwych dla drapieżników już na etapie podchowu. Zaobserwowano mniejszą śmiertelność ryb karmionych zooplanktonem niż przy stosowaniu pasz sztucznych,

CHÓW I HODOWLA PSTRĄGA

*00029* pl

Tarło pneumatyczne pstrąga potokowego i pstrąga tęczowego - wpływ na jakość i ilość pozyskanych produktów płciowych oraz śmiertelność potarłową. Cejko, Beata I.; Kowalski, Radosław K. W: Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry - możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb łososiowatych. Materiały konferencyjne. Pod red. J. Glogowskiego. Olsztyn: Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN 2014 s.35-46, il. +bibliogr. 12 poz.

Porównano pozyskiwanie ikry metodą tradycyjną z metodą pneumatyczną. Opisano zalety metody pneumatycznej i jej efektywność. Metoda ta pozwala na uzyskanie większych ilości oocytów i nie powoduje wyższej śmiertelności wśród tarlaków.

*00053* pl

Przechowywanie seksowanego nasienia ryb łososiowatych w ilościach produkcyjnych - wyzwania technologiczne i innowacyjne rozwiązania. Kowalski, Radosław K.; Dryl, Katarzyna; Ilgert, Jarosław; Jesiołowski, Marcin. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.219-229, il. +bibliogr. 21 poz.

Nasienie pozyskane od maskulinizowanych samic pstrąga tęczowego przechowywano w 3 różnych pojemnikach (w probówkach, zlewkach i moczówkach) w różnych objętościach z użyciem buforu bez alginianu sodu oraz z 0.8 proc. dodatkiem alginianu sodu. Analizowano ruchliwość plemników w czasie przechowywania. Nasienie przechowywane w moczówkach miało najwyższą ruchliwość (powyżej 70 proc.). Dodatek alginianu sodu pozwala na przechowywanie ilości nasienia niezbędnego do przeprowadzenia rozrodu ryb na skalę produkcyjną. W moczówkach można przechowywać 9 ml nasienia do 14 dni od pobrania bez znaczącej utraty jakości.

*00054* pl

Alternatywny mechanizm stymulacji dojrzewania nasienia neosamców pstrąga tęczowego (Oncorhnychus mykiss). Ciereszko, Andrzej; Dietrich, Grzegorz J.; Nynca, Joanna; Dobosz, Stefan; Krom, Janusz. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.231-240, il. +bibliogr. 19 poz.

Porównywano przydatność rozrzedzalnika GM (glukoza i metanol) oraz ASP (sztuczna plazma nasienia) do dojrzewania nasienia neosamców pstrąga tęczowego. Badano parametry ruchu plemników oraz zdolność zapładniającą nasienia po inkubacji w obydwu roztworach. Efektywność rozrzedzalnika GM nie różniła się od ASP w zakresie stymulacji ruchliwości plemników, ale istotne różnice dotyczyły innych parametrów. Zdolność zapładniającą plemników rozrzedzonych GM była niższa w porównaniu do ASP. Optymalny czas dojrzewania nasienia wynosi 15 minut inkubacji w rozrzedzalniku GM.

*00056* pl

Proteomika i jej zastosowanie w badaniach nasienia pstrąga tęczowego (Oncorynchus mykiss). Nynca, Joanna; Ciereszko, Andrzej. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.253-260, il. +bibliogr. 12 poz.

Proteomika jest definiowana jako nauka zajmująca się komponentem białkowym kodowanym przez genom. Omówiono dwie metody badawcze stosowane w proteomice: elektroforeza dwukierunkowa (rozdział, trawienie i identyfikacja białek) oraz metoda „shotgun“ (trawienie mieszaniny białek i rozdział uzyskanych peptydów). Przy zastosowaniu elektroforezy, spektrometrii mas i chromatografii cieczowej scharakteryzowano proteom plazmy nasienia i proteom plemników pstrąga tęczowego. Zidentyfikowano 358 białek nasienia pstrąga (152 białka plazmy nasienia oraz 206 białek plemnikowych), z czego 25 proc. białek jest wspólnych dla plazmy nasienia i plemników. Badano zmiany w proteomie nasienia w wyniku kriokonserwacji.

*00060* pl

Efektywność maskulinizacji samiczego stada pstrąga tęczowego (Oncorynchus mykiss) po zastosowaniu dwóch naturalnych androgenów. Król, Jarosław; Knop, Marcin; Ziomek, Elżbieta; Hliwa, Piotr. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.297-311, il. +bibliogr. 37 poz.

Badano skuteczność hormonów steroidowych (11beta-hydroksyandrostenedionu i androstenedionu w dawkach 20 mg/kg masy ciała) przy przeprowadzaniu maskulinizacji jednopłciowej populacji pstrąga tęczowego. Określono wpływ obu hormonów na parametry hodowlane narybku pstrąga, przeprowadzono analizy histologiczne oraz ustalono proporcje płci w poszczególnych grupach doświadczalnych. Zastosowanie androstenedionu w celu maskulinizacji okazało się nieskuteczne, natomiast po podaniu 11beta-hydroksyandrostenedionu uzyskano 77 proc. maskulinizowanych osobników. Przeżywalność pstrągów w tych doświadczeniach wynosiła ponad 85 proc.

INNE ŁOSOSIOWATE

*00030* pl

Tarło pneumatyczne pstrąga źródlanego i palii alpejskiej - wpływ na jakość i ilość pozyskanych produktów płciowych oraz śmiertelność potarłową. Judycka, Sylwia; Pirtań, Ziemowit. W: Pneumatyczna metoda pozyskiwania ikry - możliwości aplikacyjne w rozrodzie ryb łososiowatych. Materiały konferencyjne. Pod red. J. Glogowskiego. Olsztyn: Inst. Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN 2014 s.47-60, il. +bibliogr. 6 poz.

Scharakteryzowano zalety i wady ryb z rodzaju Salvelinus (pstrąga źródlanego i palii alpejskiej) z punktu widzenia hodowli tych gatunków. Do doświadczeń użyto po 100 tarlaków pstrąga i palii i przeprowadzono tarło pneumatyczne. Metoda pneumatyczna okazała się techniką nieinwazyjną pozwalającą uzyskać materiał porównywalny do techniki ręcznej. Uzyskana ikra była dobrej jakości i cechowała się małym zróżnicowaniem.

*00055* pl

Kriokonserwacja nasienia głowacicy (Hucho hucho) oraz lipienia (Thymallus thymallus). Nynca, Joanna; Dietrich, Grzegorz J.; Grudniewska, Joanna; Dobosz, Stefan; Liszewska, Ewa; Krzyś, Maksymilian; Rożyński, Rafał; Ciereszko, Andrzej. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.241-251, il. +bibliogr. 23 poz.

Sprawdzono przydatność metody kriokonserwacji nasienia głowacicy oraz lipienia z wykorzystaniem 0,18M glukozy w 9 proc. metanolu jako rozrzedzalniku. Porównano parametry ruchu plemników oraz zdolność zapładniającą konserwowanego nasienia obydwu gatunków. Uzyskano wysoką zdolność zapładniającą kriokonserwowanego nasienia przy jednoczesnym zastosowaniu niskiego stosunku plemników na ziarno ikry zarówno u głowacicy jak i lipienia. Wykazano też różnice w zdolności zapłodnienia oraz parametrach ruchu plemników między obu gatunkami. Powyższa metoda krikonserwacji może być wdrożona do praktyki wylęgarniczej przydatnej przy zabiegach restytucji głowacicy i lipienia.

*00061* pl

Analiza genetyczna stad tarłowych głowacicy (Hucho hucho) z Polski, Niemiec, Słowacji i Ukrainy przy zastosowaniu wybranych markerów mikrosatelitarnego DNA. Kuciński, Marcin; Fopp-Bayat, Dorota; Liszewski, Tomasz; Svinger, Viktor; Lebeda, Ievgen; Kolman, Ryszard; Łączyńska, Beata. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.313-324, il. +bibliogr. 55 poz.

Wykonano analizę zmienności genetycznej stad głowacicy pochodzących z Polski, Niemiec, Słowacji i Ukrainy. Badano bogactwo alleliczne, liczbę alleli obserwowanych, wskaźnik bioróżnorodności, wskaźnik polimorficzności genetycznej, heterozygotyczność, współczynnik inbredu oraz wskaźnik dyferencjacji. Najwyższy poziom zmienności genetycznej cechowały stada ryb z Niemiec, zaś najniższy z Ukrainy. Ryby pochodzące z Polski i Ukrainy cechowały się najbardziej zbliżoną strukturą genetyczną, dlatego głowacica z Ukrainy jest najlepszym materiałem do uzupełnienia puli genetycznej polskiego stada tych ryb.

*00066* pl

Odtworzenie populacji ryb łososiowatych w wodach litewskich. Leliuna, Egidijus; Sirvinska, Alina; Gecys, Valdas. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.363-365, il. +bibliogr. 3 poz.

W ramach programów realizowanych na Litwie od 1997 roku w celu odtworzenia zasobów łososia i troci prowadzony jest sztuczny rozród tych gatunków. Prowadzone są badania nad genetyczną różnorodnością dzikich populacji łososia i troci oraz populacji pochodzących z zarybień. Cechy genetyczne są analizowane na podstawie polimorfizmu fragmentów mitochondrialnego DNA. Podano liczbę zarybień narybkiem letnim i smoltami łososia i troci rzek litewskich w latach 2000-2014.

*00084* en

Historical occurrence and extinction of Atlantic salmon in the River Elbe from the fourteenth to the twentieth centuries. Historyczne występowanie i wyginięcie łososia atlantyckiego w rzece Elbie od czternastego do dwudziestego wieku. Andreska, Jan; Hanel, Lubomir. - Arch.Pol.Fish. 2015 vol.23 fasc.1 s.3-16, il. bibliogr.

Przedstawiono dane o występowaniu, biologii i pochodzeniu łososia atlantyckiego, Salmo salar L. (Salmoniformes) w dorzeczu Łaby (zlewnia Morza Północnego) od XIV do XX wieku. Opisano historyczne metody połowów łososia w Europie i prawną ochronę na terenie Bohemii. Łosoś jest modelowym gatunkiem, który został wytępiony wskutek zmian antropogenicznych. Takie działania jak regulacja rzek, budowa zapór i innych barier na rzekach, a także zanieczyszczenie wody i przełowienie, doprowadziły do wyginięcia łososia.

*00085* en

Information on huchen, Hucho hucho (L.), from historical Polish sources. Informacje o głowacicy, Hucho hucho (L.), z historycznych źródeł polskich. Cios, Stanisław. - Arch.Pol.Fish. 2015 vol.23 fasc.1 s.17-24, il. bibliogr.

Przedstawiono historyczne informacje o głowacicy, Hucho hucho (L.), w polskich źródłach od XVI do początku XX w., gdy gatunek ten występował w dorzeczach następujących rzek: Dunaj, Prut, Dniestr, Wisła. Relacje dotyczą rozmieszczenia głowacicy, jej znaczenia ekonomicznego, wartości kulinarnych, metod połowów oraz sztucznego rozrodu i naturalnego rozmnażania. Na szczególną uwagę zasługuje występowanie głowacicy w Dniestrze do początków XVIII w., ponieważ rzeka ta nie jest wymieniana jako miejsce naturalnego występowania tego gatunku. Wyginięcie głowacicy ma związek ze zmianami antropogenicznymi, a zwłaszcza z intensywnym rozwojem rolnictwa.

RYBY SZCZUPAKOWATE

*00014* pl

Atlas ryb polskich. Szczupak. Kapusta, Andrzej. - Wiad. Węd. 2015 nr 5 (791) s.51, il.

Przedstawiono ogólne informacje o szczupaku, jedynym gatunku w Polsce należącym do rodziny szczupakowatych. Szczupak zasiedla rzeki, jeziora, słabo zasolone zatoki i morskie wody przybrzeżne. Jego ubarwienie harmonizuje z roślinnością wodną, wśród której najczęściej przebywa. Jako drapieżnik odgrywa ważną funkcję ekologiczną w zbiornikach, dlatego powinien być objęty szczególną ochroną. Ochroną również powinne być objęte jego siedliska.

*00015* pl

Ekologia szczupaka. Kapusta, Andrzej. - Wiad.Węd. 2015 nr 5 (791) s.77-79, il.

Przedstawiono badania prowadzone w płytkim mezotroficznym jeziorze Warniak dotyczące ekologii szczupaka i jego wędrówek. Szczupaki nie utrzymują stałych terytoriów, a ich występowanie związane jest z jeziorowym siedliskiem. W wodach dominują osobniki juwenalne oraz osobniki dorosłe nieznacznie przekraczające wymiar ochronny. Przedstawiono także zagrożenia wpływające na populacje szczupaka w jeziorze.

*00051* pl

Efektywna metoda kriokonserwacji nasienia szczupaka (Esox lucius). Dietrich, Grzegorz J.; Nynca, Joanna; Szczepkowski, Mirosław; Ciereszko, Andrzej. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.199-205, il. +bibliogr. 11 poz.

Przedstawiono efektywną metodę kriokonserwacji nasienia szczupaka z użyciem rozrzedzalnika zawierającego 0,19 M glukozę w 9 proc. metanolu. Stosowano sześciokrotne rozrzedzenie nasienia (1 część nasienia na 5 części rozrzedzalnika) oraz 15 min. okres ekwilibracji nasienia. Uzyskano wysoki odsetek ruchliwych plemników (70 proc.) oraz wysoką zdolność zapładniającą mierzoną odsetkiem wylęgniętych larw. Wykazano, że zdolność zapładniająca rozmrożonego nasienia szczupaka nie różni się istotnie od nasienia świeżego. Opisana metodyka może być wdrażana do praktyki wylęgarniczej.

*00052* pl

Nowatorska metoda pozyskiwania oocytów szczupaka (Esox lucius) w warunkach kontrolowanych. Cejko, Beata I.; Sarosiek, Beata; Krejszeff, Sławomir; Judycka, Sylwia; Szczepkowski, Mirosław; Szczepkowska, Bożena; Kowalski, Radosław K. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.207-218, il. +bibliogr. 26 poz.

Przetestowano w warunkach kontrolowanych nową pneumatyczną metodę pozyskiwania oocytów szczupaka wykorzystującą sprężone powietrze i porównano do metody standardowej (ręcznej). Testowano kilka płynów do aktywacji plemników oraz do zapłodnienia ikry szczupaka. Nie stwierdzono istotnych różnic w wartościach płodności gospodarczej oraz pH ikry w zależności od zastosowanej metody poboru ikry. Wyższy odsetek zapłodnienia ikry pozyskanej metodą pneumatyczną oraz wyklucia larw uzyskano przy użyciu płynu Woynarovicha (w porównaniu do roztworu Biliarda i wody wylęgarniczej).

RYBY OKONIOWATE

*00046* pl

Efekty podchowu sandacza (Sander lucioperca) ze sterletem (Acipenser ruthenus) w systemie recyrkulacyjnym. Kozłowski, Michał; Szczepkowski, Mirosław; Wunderlich, Krzysztof; Zakęś, Zdzisław. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.151-162, il. +bibliogr. 16 poz.

Przeprowadzono dwa doświadczenia podchowu młodocianego sandacza ze sterletem o różnej początkowej masie ciała w obiegach zamkniętych (RAS). W grupie S podchów sandacza odbywał się bez dodatkowej obsady sterletem; w grupie S10 podchów sandacza odbywał sie z dodatkiem 10 proc. obsady sterleta; w grupie S20 dodatek sterleta wynosił 20 proc. biomasy sandacza. Omówiono wyniki wspólnego podchowu obu gatunków ryb. Okazało się, że zastosowanie mieszanych obsad sandacza i sterleta zwiększa efektywność ekonomiczną podchowu ryb.

*00073* en

Cannibalism in cultured Eurasian perch, Perca fluviatlis (Actinopterygii: Perciformes: Percidae) - implication of maternal influence, kinship, and sex ratio of progenies. Kanibalizm w hodowli okonia pospolitego, Perca fluviatlis (Actinopterygii: Perciformes: Percidae) - implikacje wpływu matczynego, pokrewieństwa i stosunek płci u potomstwa. Król, Jarosław; Dauchot, Nicolas; N.M.Mandiki, Syaghalirwa; Van Cutsem, Pierre; Kestemont, Patrick. - Acta Ichth.Piscat. 2015 vol.45 nr 1 s.65-73, il. bibliogr.

Kanibalizm jest jednym z głównych czynników wpływających na wzrost i przeżywalność ryb, zwłaszcza w okresie larwalnym i młodocianym. Zjawisko to badano u okonia pospolitego w mieszanych grupach o różnym stopniu pokrewieństwa, a także w grupach składających się tylko z samic. Grupy larw okonia hodowano razem od 10-tego do 77-tego dnia życia w temperaturze wody 22 st.Cel. i w warunkach oświetlenia 16 L : 8 D. Pod koniec eksperymentu nie stwierdzono płciowego dimorfizmu wzrostu ani kanibalizmu zależnego od płci. Nie było istotnego wpływu pokrewieństwa na przeżywalność i kanibalizm.

RYBY LIPIENIOWATE

*00045* pl

Wybrane aspekty podchowu narybku lipienia europejskiego (Thymallus thymallus) w zamkniętym obiegu wody. Szmyt, Mariusz; Woźniak, Małgorzata; Lejk, Adam M.; Grudniewska, Joanna; Dobosz, Stefan; Polewacz, Adam. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.143-150, il. +bibliogr. 18 poz.

Omówiono wyniki badań 297-dniowego podchowu narybku lipienia europejskiego w zamkniętym obiegu wody (RAS). Narybek o średniej masie 1,5 g żywiono paszami Aller Performa EX i Aller Silver. Zaobserwowano znaczne zróżnicowanie osobnicze pod koniec podchowu, najmniejszy osobnik ważył 22 g i miał 16,1 cm długości, a największy miał, odpowiednio, 309,4 g i 30,5 cm. Przeżywalność narybku wahała się od 84,62 do 99,83 proc. Mimo zadowalających wyników, uznano, że należy kontynuować badania w celu poprawy wartości pozostałych parametrów hodowlanych.

*00055* pl

RYBY SIEJOWATE

*00062* pl

Charakterystyka genetyczna wybranych stad tarłowych siei jeziorowej (Coregonus lavaretus) pochodzących z obiektów akwakultury. Fopp-Bayat, Dorota; Kuciński, Marcin; Łączyńska, Beata; Liszewski, Tomasz; Szczepkowski, Mirosław. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.325-332, il. +bibliogr. 23 poz.

Badano podstawowe parametry genetyczne czterech stad siei jeziorowej z jezior: Gaładuś, Wisztynieckie, Mamry i Bytyń, utrzymywanych w warunkach akwakultury. Porównywano heterozygotyczność, indeks bioróżnorodności, wskaźnik zmienności genetycznej, współczynnik inbredu, dystans genetyczny oraz wskaźnik dyferencjacji. Najwyższy poziom deferencjacji wystąpił między stadami z jezior Wisztynieckiego i Bytyń, zaś najniższy z jezior Wisztynieckiego i Gaładuś. Najwyższy wskaźnik dystansu genetycznego zaobserwowano pomiędzy stadami z jezior Wisztynieckiego i Mamry, a najniższy z jezior Wisztynieckiego i Gaładuś.

RYBY SUMOWATE

*00058* pl

Badania nad efektami rozrodu suma europejskiego (Silurus glanis) - interakcja pomiędzy stymulatorem owulacji a masą ciała samic. Brzuska, Elżbieta. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.271-282, il. +bibliogr. 31 poz.

Owulację podczas rozrodu suma europejskiego z dwóch klas wielkości (poniżej i powyżej 6,3 kg) stymulowano różnymi dawkami homogenatu przysadki karpia (CPH), Ovopelu, Ovaprimu oraz Daginu. Badano wpływ stymulatora oraz wpływ masy ciała ryb na masę i jakość pozyskiwanych jaj. Po zastosowaniu każdego ze stymulatorów od samic lżejszych pozyskano niższą masę ikry w porównaniu do samic cięższych. Wyższą jakość ikry od samic lżejszych stwierdzono po dodaniu Ovopelu. Po stymulacji Ovaprimem w grupie ryb o masie powyżej 6,3 kg wyższy był procent żywych zarodków. Po zastosowaniu Daginu ikra obu grup samic była podobnej jakości i charakteryzowała się najwyższym procentem żywych zarodków.

*00063* pl

Zastosowanie wybranych fragmentów mikrosatelitarnego DNA do określenia zmienności genetycznej stad tarłowych suma europejskiego (Silurus glanis). Liszewski, Tomasz; Kuciński, Marcin; Krzyśków, Anna; Łączyńska, Beata; Fopp-Bayat, Dorota. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.333-340, il. +bibliogr. 38 poz.

Przeprowadzono analizę mikrosatelitarnych fragmentów genomowego DNA stada hodowlanego suma europejskiego pochodzącego z Gospodarstwa Rybackiego Wąsosze. Określono paramtery genetyczne opisujące badane stado: liczbę alleli, heterozygotyczność, wskaźnik polimorficzności, wskaźnik bioróżnorodności oraz współczynnik inbredu. Uzyskane dane będą wykorzystane w zabiegach selekcyjnych oraz posłużą do optymalnego doboru par tarłowych podczas sztucznego rozrodu.

*00089* en

Intraspecific morphological variation between cultured and wild Clarias gariepinus (Burchell) (Clariidae, Siluriformes). Wewnątrzgatunkowa zmienność morfologiczna między hodowlanym a dzikim Clarias gariepinus (Burchell) (Clariidae, Siluriformes). Solomon, Shola G.; Okomoda, Victor T.; Ogbenyikwu, Abel I. - Arch.Pol.Fish. 2015 vol.23 fasc.1 s.53-61, il. bibliogr.

Badano morfologiczne zróżnicowanie między hodowlanym a dzikim sumem afrykańskim. Ryby dzikie łowiono w rzece Benue (Nigeria), a hodowlane pochodziły z farmy rybnej Uniwersytetu Rolniczego w Makurdi (Nigeria). Wyniki wykazały istotne zróżnicowanie morfologiczne zależne od płci u ryb z różnych środowisk. Istotne różnice dotyczyły wszystkich pomiarów morfometrycznych i trzech z pięciu pomiarów merystycznych. Analizy dyskryminacyjne i analizy skupień parametrów morfometrycznych wykazały wysoki stopień rozbieżności między populacjami, czego nie stwierdzono dla cech merystycznych. Różnice morfometryczne mogły wynikać z czynników genetycznych lub środowiskowych, albo z połączenia obu czynników.

INNE RYBY SŁODKOWODNE

*00042* pl

Czy możliwe jest zastąpienie pokarmu żywego na wczesnym etapie podchowu larw miętusa (Lota lota)?. Król, Jarosław; Stańczak, Katarzyna; Hliwa, Piotr. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.115-125, il. +bibliogr. 30 poz.

Przeprowadzono w RAS (systemie recyrkulacyjnym) 14-dniowy podchów larw miętusa w czterech grupach doświadczalnych. Jedną grupę larw żywiono wyłącznie solowcem, dwie grupy żywiono systemem mieszanym, a w przypadku czwartej grupy larwy żywiono do 6-tego dnia eksperymentu solowcem, a następnie paszą. Omówiono wartości wskaźników hodowlanych na początku i po zakończeniu eksperymentu. Stwierdzono, że podawanie miętusowi w wieku 18 dni paszy Aller ArtEX 2 łącznie z solowcem umożliwia uzyskanie bardzo dobrej przeżywalności i stosunkowo dobrych przyrostów ryb.

*00086* en

POŁOWY RYB, SPRZĘT POŁOWOWY

*00002* pl

Połowy na wodach Zalewu Wiślanego (2011-2014). Trella, Kordian. - Wiad.Ryb. 2015 nr 1-2 (203) s.18-20, il.

Omówiono gospodarkę rybacką na Zalewie Wiślanym w latach 2011-2014. Połowy na wodach Zalewu Wiślanego prowadzone są przez rybaków łodziowych używających corocznie od 85 do 94 łodzi. W omawianym okresie złowiono 9798,1 ton ryb (bez uwzględnienia łososiowatych). Opisano sprzęt stosowany do połowu ryb, okresy ochronne dla ryb, wielkość połowów poszczególnych gatunków oraz wykorzystanie kwot połowowych leszcza i sandacza.

*00003* pl

„Odwracanie kota ogonem“ w rybołówstwie. Historiam nescire hoc est semper puerum esse (Nie znać historii, to być zawsze dzieckiem). Draganik, Bogdan. - Wiad.Ryb. 2015 nr 1-2 (203) s.21-24, il.

Opisano znaczenie oczka, najmniejszego elementu tkaniny sieciowej służącej do konstrukcji sieci rybackich. Scharakteryzowano różnego rodzaju tkaniny sieciowe i zastosowany w nich układ oczek. Przedstawiono rys historyczny sieci stosowanych do połowu ryb. Omówiono konstrukcję włoków używanych do połowu dorsza zaleconych rozporządzeniem Rady Wspólnoty Europejskiej (2187/2005), w którym kształt oczka jest taki jak w sieciach z XVIII wieku.

*00008* pl

Wymiary widełkowe - zalety i zagrożenia. Kapusta, Andrzej. - Wiad.Węd. 2015 nr 3 (789) s.72-74, il.

Omówiono różne regulacje prawne dotyczące połowów ryb. W amatorskich połowach dominują limity ochronne oraz wymiary ochronne oparte na długościach ryb i okresach ochronnych. Stosuje się także wymiary ochronne obejmujące minimalne i maksymalne wymiary ochronne oraz wymiary ochronne otwarte i zamknięte. Ograniczenia połowu ryb mogą zwiększać wielkość łowionych osobników oraz mogą wpływać na strukturę wielkościową populacji ryb.

*00065* pl

Struktura wartości odłowów ryb i zarybień w jeziorach przed i po transformacji własnościowej rybactwa w Polsce. Mickiewicz, Maciej; Trella, Marek. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.351-362, il. +bibliogr. 21 poz.

W oparciu o dane z lat 1973-1982 i 1995-2004 analizowano wielkość rybackich odłowów ryb i dokonanych zarybień na podstawie ksiąg gospodarczych 300 jezior o łącznej powierzchni 116736 ha położonych na pojezierzach: Mazurskim, Wielkopolskim i Pomorskim. Przedmiotem analizy były następujące gatunki: węgorz, sieja, sielawa, szczupak, sandacz, sum, lin, karaś pospolity, karaś srebrzysty, karp, amur biały, tołpyga biała, tołpyga pstra. Wartość odłowów wszystkich ryb w latach 1973-1982 była dwukrotnie wyższa, zaś wartość materiału zarybieniowego ponad 7,5 razy wyższa niż w latach 1995-2004.

*00074* en

Determining the severity of skin injuries of red mullet, Mullus barbatus (Actinopterygii: Perciformes: Mullidae), inflicted during escape from trawl codend. Określenie stopnia obrażeń skóry u barweny, Mullus barbatus (Actinopterygii: Perciformes: Mullidae), powstałych podczas ucieczki z worka włoka. Duzbastilar, Faik O.; Laleli, Tarkan; Ozgul, Aytac; Metin, Gulnur. - Acta Ichth.Piscat. 2015 vol.45 nr 1 s.75-83, il. bibliogr.

Ryby uciekające z sieci są narażone na uszkodzenia skóry, co czyni je podatnymi na infekcje bakteryjne i grzybicze, a w następstwie zwiększa ich śmiertelność. Badano barweny pod kątem ucieczek z włoka, co powodowało uszkodzenia ich ciał. Tempo ucieczek ryb badano we włokach, którego worki (kutle) miały oczka o średnicy 40, 44 lub 50 mm. Tempo ucieczek ryb wynosiło odpowiednio: 26,3 proc., 46,3 proc., 27,4 proc. W wyniku ucieczek 323 sztuk ryb poniosło śmierć. U uciekającyh ryb stwierdzono różnego typu uszkodzenia płetw: rozdarcia (58 proc.), złamania (44,5 proc.), utratę płetwy (6,2 proc.). Nie stwierdzono związku między wielkością ryb, a skalą strat.

WĘDKARSTWO

*00016* pl

Wędkarze wyrzuceni z jezior - ciąg dalszy. Wołos, Arkadiusz. - Węd.Świat 2015 nr 5 (233) s.76, il.

Przedstawiono fragmenty opinii Instytut Rybactwa Śródlądowego na temat możliwości zezwolenia na amatorski połów ryb na wodach nie oddanych w użytkowanie rybackie. Warunkiem umożliwiającym wydanie zezwoleń na taki połów ryb jest posiadanie przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej zaopiniowanego operatu rybackiego. (Do artykułu dołączono komentarz redakcji.)

*00019* pl

*00020* pl

Alternatywne modele wędkarskiego zagospodarowania łowisk – Catch and Release, No Kill, górne wymiary ochronne. Trella, Marek; Wołos, Arkadiusz. W: Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część 2. Pod red. M. Mickiewicza i A. Wołosa. Olsztyn: Wydaw. IRS 2014 s.53-64, il.

Omówiono cele i kierunki funkcjonowania dwóch metod łowienia ryb popularnych wśród wędkarzy: Catch and Release (złów i wypuść) czy No Kill (nie zabijaj). Przedstawiono opinie środowiska wędkarskiego i poza wędkarskiego dotyczące wprowadzenia na łowiska specjalne zasad przestrzegania wymiarów ochronnych dla ryb. Analizowano normy i wartości, które powinna uwzględniać etyka wędkarska.

ZANIECZYSZCZENIE I OCHRONA WÓD

*00006* pl

Jeziora osuwiskowe w Karpatach - perspektywy ich ochrony. Cebulski, Jarosław; Franczak, Paweł. - Aura 2015 nr 1 s.9-12, il. bibliogr.

Przedstawiono wyniki inwentaryzacji jezior osuwiskowych w Karpatach prowadzonej w latach 2012-2013. Zwrócono uwagę na prawne aspekty ochrony tych jezior, 31 z nich nie jest objętych ochroną prawną, 19 jezior leży w parkach narodowych, 8 określono jako geostanowiska, natomiast 7 jezior zakwalifikowano jako rezerwaty przyrody.

GOSPODARKA WODNA

*00024* pl

Omówiono bezpośrednie i pośrednie oddziaływanie inwestycji realizowanych w środowisku wodnym na ichtiofaunę. Scharakteryzowano główne okresy migracji tarłowych ryb słodkowodnych oraz terminy tarła i wymagania rozrodcze ryb w wodach sródlądowych Polski. Wyszczególniono działania dotyczące ochrony ryb podczas planowanych ingerencji w środowisko wodne.

*00076* en

Is the hydrological function of Lake Wigry changing?. Czy hydrologiczne funkcjonowanie Jeziora Wigry ulega zmianom?. Bajkiewicz-Grabowska, Elżbieta. - Limnol.Rev. 2014 vol.14 nr 4 s.161-167, il. bibliogr.

Rozważano, czy w ostatnich latach nastąpiły zmiany w obiegu wody w Jeziorze Wigry, głównym zbiorniku wodnym Wigierskiego Parku Narodowego. Jezioro to o powierzchni 2163,3 ha i głębokości 73 m jest dziesiątym pod względem pojemności zbiornikiem w Polsce. Oceniano pojemność i tendencje wymiany wody w dopływach. Wykazano, że w ostanich latach pozioma wymiana wody została zredukowana. Dopływ do jeziora, głównie dzięki rzece Czarna Hańcza, wzrósł, ale odpływ wody z jeziora zmalał. W oparciu o bilans wodny jeziora analizowano, jak te zmiany rzutują na strukturę obiegu wody w jeziorze.

*00077* en

Outflows of groundwater in lakes: case study of Lake Raduńskie Górne. Wypływy wód podziemnych z jezior: studium przypadku Jeziora Raduńskiego Górnego. Cieśliński, Roman; Piekarz, Jacek. - Limnol.Rev. 2014 vol.14 nr 4 s.169-179, il. bibliogr.

Celem pracy było zlokalizowanie i opisanie wypływu wód podziemnych (gruntowych) w wybranych basenach jeziornych. Przypuszczano, że tego typu jeziora występują na Pojezierzu Kaszubskim. Badania przeprowadzono w okresie od stycznia 2011 do września 2012 w północno-wschodniej części Jeziora Raduńskiego Górnego. Obserwacje prowadzono przy pomocy kamer podwodnych. W czasie badań stwierdzono obecność 4 podwodnych wypływów wód gruntowych. Zaproponowano stosowanie nowej nomenklatury na określenie tego typu cieków.

*00078* en

Dynamics and consequences of water level fluctuations of selected lakes in the catchment of the Ostrowo-Gopło Channel. Dynamika i konsekwencje wahań poziomu wody w wybranych jeziorach zlewni Kanału Ostrowo-Gopło. Piasecki, Adam; Marszelewski, Włodzimierz. - Limnol.Rev. 2014 vol.14 nr 4 s.187-194, il. bibliogr.

Omówiono wahania poziomu wody w jeziorach i związane z nimi zmiany powierzchni jezior oraz zasobów wodnych w latach 1992-2011. Na podstawie badań terenowych na Pojezierzu Kaszubskim przeanalizowano szczegółowo rok hydrologiczny 2011. Zmiany hydrologiczne w jeziorach występują przy nieoczekiwanych zjawiskach, takich jak ulewne deszcze lub gwałtowne roztopy. Zmiany wystąpiły też po renowacji kanałów łączących jeziora. Silne współzależności odnotowuje się, gdy zachodzą różnice między parowaniem wody a opadami atmosferycznymi. W średnich rocznych przedziałach poziomów wody w jeziorach w latach 1992-2010 występowały różnice.

*00081* pl

Stawy to nie tylko hodowla ryb. Moje refleksje z XX Karpiówki. Litwin, Sławomir. - Prz.Ryb. 2015 nr 2 (140) s.27-28, il.

Obrady dorocznej konferencji karpia zdominował temat podatku od pobieranej wody na stawy rybne. Przedstawiono stanowisko Ministra Śródowiska oraz postulaty rybaków dotyczące projektowanej ustawy prawo wodne w odniesieniu do akwakultury.

SKORUPIAKI I MIĘCZAKI UŻYTKOWE

*00040* pl

Podchów raków - wyzwania, osiągnięcia, perspektywy. Ulikowski, Dariusz; Chybowski, Łucjan; Traczuk, Piotr. W: Podchowy organizmów wodnych - osiągnięcia, wyzwania, perspektywy. Pod red. Z. Zakęsia, K. Demskiej-Zakęś, A. Kowalskiej. Olsztyn: Wydaw. IRS 2015 s.87-96, il. +bibliogr. 21 poz.

Przedstawiono problemy związane z podchowem młodocianych raków podczas wylinki, a szczególną uwagę zwrócono na straty spowodowane kanibalizmem. Omówiono sposoby ograniczania tego zjawiska. Aktualnie najbardziej opłacalna jest produkcja podchowanego materiału obsadowego raka, głównie na potrzeby restytucji, w ramach czynnej ochrony gatunków ginących. Scharakteryzowano odżywianie się młodocianych raków, dobór diety i sposób żywienia oraz zagęszczenie obsad.

*00087* en

Cultivating Moina macrocopa Straus in different media using carotenogenic yeast Rhodotorula. Hodowla Moina macrocopa Straus w różnych środowiskach z użyciem karotenogenicznych drożdży Rhodotorula. Kushniryk, Olga; Khudyi, Oleksii; Khuda, Lidiia; Kolman, Ryszard; Marchenko, Mykhailo. - Arch.Pol.Fish. 2015 vol.23 fasc.1 s.37-42, il. bibliogr.