H. Chmielewski - Jezioro Pluszne - Plan Batymetryczny. Wyd. IRS, 2007
Jezioro morenowe położone około 6 km na wschód od Olsztynka wśród rozległych Lasów Ramuckich, na obrzeżach historycznej Warmii. Pluszne jest jednym z największych jezior Pojezierza Olsztyńskiego.
Zbiornik o bardzo rozwiniętej linii brzegowej, z wieloma zatokami i półwyspami. Zachodnia długa i wąska zatoka, rozciągająca się od Zielonowa po Kołatek, bywa wyodrębniana jako Pluszne Małe. Na jeziorze są trzy wyspy: największa o powierzchni około 4 ha, zadrzewiona, leży na plosie naprzeciwko wsi Pluski, pozostałe dwie małe, niskie, bezdrzewne, otoczone szuwarami leżą na północnym plosie oraz na krańcach południowego.
Rzeźba dna bardzo urozmaicona z licznymi głęboczkami i górkami podwodnymi, zwłaszcza w części południowo-zachodniej. Ławica przybrzeżna odcinkami piaszczysta, na ogół krótka, stromo opadająca ku głębi. W sąsiedztwie Plusk i Zielonowa ławica bywa szersza, łagodniej ukształtowana. Konfiguracja brzegów urozmaicona: południowe wysokie, miejscami strome, zachodnie pagórkowate, pozostałe płaskie, niskie, niekiedy wyniesione.Jezioro mało zarośnięte. Roślinność wynurzona występuje bardzo nierównomiernie, jedynie w części północnej i u brzegów zachodnich jest bardziej obfita i zwarta. Przeważają trzcina i sitowie. Roślinność zanurzona porasta ławicę wokół linii brzegowej; bujniej występuje u wschodnich brzegów, szczególnie w sąsiedztwie Plusk i na południe od wsi. Najliczniej występują rdestnica pływająca oraz grzybień i grążel (z roślin o liściach pływających), a wśród zanurzonej przeważają ramienice, rogatek i moczarka kanadyjska.
W ostatnich latach stwierdza się jednak stopniowe ubywanie roślinności wodnej, zwłaszcza zanurzonej i o liściach pływających - są to konsekwencje nasilających się procesów urbanizacyjnych terenów sąsiadujących z jeziorem.
Otoczenie jeziora tworzą rozległe kompleksy leśne o urozmaiconym drzewostanie z przewagą sosny. Tereny bardzo atrakcyjne dla amatorów grzybobrania. Do Plusznego dopływają drobne cieki z obrzeży oraz z sąsiadującego od południa kompleksu niewielkich jezior: Staw, Niskie, Wysokie. Z południowego krańca wypływa strumień prowadzący wody do jeziora Poplusz i dalej do pstrągowej rzeki Marózki atrakcyjnego łowiska wędkarskiego.
Na wschodnim brzegu leży stara, istniejąca już od 1407 roku, rybacka wieś Pluski. Na zachodnim brzegu u wejścia do zatoki Pluszne Małe na wysokich, tarasowych obrzeżach leży Zielonowo (Zieleniak). Obie te wsie i południowo-zachodnie obrzeża jeziora mają rozwiniętą bazę turystyczno-wypoczynkową (liczne kwatery pokoje gościnne, domy letniskowe, pola namiotowe, pensjonaty, ośrodki wczasowe, sklepy, restauracje, smażalnie ryb).
Jezioro Pluszne jest zbiornikiem sielawowym o urozmaiconym pogłowiu ryb, występują m.in. sieje, szczupaki, leszcze, węgorze, miętusy, okonie, płocie. Jezioro dzierżawi Gospodarstwo Rybackie sp. z o.o. w Szwaderkach.
Dojazd do jeziora możliwy jest kilkoma drogami: Olsztyn - Stawiguda (droga nr 51) - Pluski (linia autobusowa); Olsztynek - Mierki - Kołatek (krańce zatoki Pluszne Małe, droga nr 603, linia autobusowa) oraz Olsztyn - Stawiguda - Gryźliny i dalej na południowy wschód przez przejazd kolejowy, i dalej przez tereny dawnego lotniska do Zielonowa. Większość dróg o dobrej nawierzchni (wyjątek Gryźliny - Zielonowo) prowadzi malowniczymi okolicami przez wysokopienne lasy. Przy korzystaniu samochodem z leśnych dróg gruntowych należy mieę na uwadze ograniczenia i zakazy administracji leśnej.