Konferencja „Wylęgarnia 2025” – interdyscyplinarne forum innowacji w akwakulturze
Maciej Rożyński
(autorzy zdjęć: Marek Hopko, Adam Tański)
W dniach 10-12 września 2025 roku w Kistowie, na terenie malowniczej Szwajcarii Kaszubskiej, odbyła się kolejna edycja ogólnopolskiej konferencji naukowej „Wylęgarnia 2025”. Miejscem spotkania był Hotel Kiston & SPA (fot. 1), położony w południowo-zachodniej części regionu o wyjątkowych walorach przyrodniczych, charakteryzującym się obecnością głębokich jezior rynnowych, pagórkowatą rzeźbą terenu oraz rozbudowaną siecią rzeczną. Jeziora rynnowe, charakterystyczne dla Pomorza, powstałe w wyniku działalności lodowca, wyróżniają się dużą głębokością, przejrzystością wód oraz wysoką bioróżnorodnością. W połączeniu z obecnością licznych rzek – takich jak Radunia, Słupia, Łeba czy Łupawa – region ten stanowi istotny węzeł hydrograficzny, który odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu warunków dla rozwoju zrównoważonej akwakultury. Wybór lokalizacji konferencji był zatem nieprzypadkowy – podkreślał znaczenie integracji nauki z kontekstem środowiskowym i regionalnym.
Organizatorem wydarzenia był Zakład Akwakultury Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza – Państwowy Instytut Badawczy (IRS-PIB) (fot. 2., od lewej strony mgr Michał Cydzik, dr hab. Agata Cejko, dr Maciej Rożyński, mgr Marek Hopko, prof. hab. Zdzisław Zakęś – nieobecny na fotografii). Konferencja zgromadziła 57 uczestników, w tym przedstawicieli instytucji naukowych, praktyków branży rybackiej oraz reprezentantów administracji publicznej odpowiedzialnych za sektor rybactwa (fot. 3 i 4). Patronat honorowy nad wydarzeniem po raz kolejny objął Komitet Nauk Zootechnicznych i Akwakultury Polskiej Akademii Nauk, co dodatkowo podkreśliło jego rangę w krajowym środowisku naukowym. Tegoroczna edycja odbyła się pod hasłem „Najnowsze osiągnięcia wylęgarnictwa i akwakultury”, koncentrując się na innowacyjnych rozwiązaniach biotechnologicznych, które odpowiadają na współczesne wyzwania związane z bezpieczeństwem żywnościowym, kurczeniem się zasobów naturalnych oraz przełowieniem dzikich populacji ryb. Akwakultura, jako jeden z najszybciej rozwijających się sektorów produkcji żywności, wymaga dziś nie tylko intensyfikacji, ale także wdrażania nowych rozwiązań zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Konferencja została otworzona przez dr Macieja Rożyńskiego oraz dr hab. Agatę Cejko, którzy podkreślili znaczenie integracji środowisk naukowych i hodowlanych oraz potrzebę wspólnego wypracowywania rozwiązań odpowiadających na dynamicznie zmieniające się warunki gospodarcze i ekologiczne (fot. 5). W ramach konferencji odbyły się trzy sesje referatowe, podczas których zaprezentowano łącznie 14 wystąpień naukowych. Pierwsza sesja, moderowana przez dr Macieja Rożyńskiego, poświęcona była zagadnieniom żywienia ryb oraz innowacjom w zakresie produkcji pasz. Dr hab. Agata Cejko przedstawiła wyniki badań dotyczących wpływu różnych źródeł lipidów na wzrost, zdrowie i jakość mięsa jesiotra (fot. 6). Szczególną uwagę poświęciła alternatywnym źródłom lipidów – takim jak olej z alg, amarantusa czy lnianki – oraz ich profilowi kwasów tłuszczowych, ze wskazaniem na korzystne działanie LC-PUFA (DHA i EPA) na odporność, parametry rozrodu i wartość odżywczą ryb. Dr hab. Piotr Hliwa zaprezentował badania nad immersyjnym znakowaniem narybku węgorza europejskiego (Anguilla anguilla) z wykorzystaniem barwników fluorescencyjnych – alizaryny red S i kalceiny (fot. 7). Obie metody cechują się wysoką skutecznością, brakiem negatywnego wpływu na przeżywalność i wzrost ryb oraz potencjałem zastosowania w praktyce hodowlanej i monitoringu populacji ryb. Kolejny referat, autorstwa dr hab. Jana Mazurkiewicza z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, dotyczył wykorzystania mączki z owadów (Hermetia illucens) jako zamiennika mączki rybnej w żywieniu jesiotra ostronosego (Acipenser oxyrinchus) (fot. 8). Wyniki badań wykazały przeżywalność młodocianych osobników na poziomie 100% oraz brak negatywnych efektów biologicznych, co czyni mączkę owadzią obiecującym komponentem paszowym w zrównoważonej akwakulturze. Następnie dr hab. Rafał Kamiński z Zakładu Rybactwa Stawowego w Żabieńcu IRS-PIB przedstawił wpływ dodatku kwasu solnego i chlorku manganu do paszy na wzrost, kondycję oraz występowanie deformacji ciała u młodocianego lina (Tinca tinca) w warunkach kontrolowanych (fot. 9). Autor wystąpienia podkreślił możliwość optymalizacji składu pasz w celu poprawy wyników hodowlanych. Po przerwie kawowej rozpoczęła się druga sesja, moderowana przez dr hab. Agatę Cejko. Dr Marek Trella z Zakładu Bioekonomiki Rybactwa IRS-PIB zaprezentował kompleksowe podejście do zarządzania populacją szczupaka (Esox lucius), uwzględniające aspekty ekologiczne, ekonomiczne i społeczne (fot. 10). Wystąpienie podkreśliło znaczenie racjonalizacji gospodarki zarybieniowej oraz potrzebę wdrażania innowacji w biotechnice rozrodu tego gatunku. Mgr Rafał Rożyński, doktorant Uniwersytetu Gdańskiego i pracownik Zakładu Hodowli Ryb Łososiowatych w Rutkach, przedstawił porównanie triploidalnych i diploidalnych osobników lipienia europejskiego (Thymallus thymallus) pod względem rozwoju gonad oraz markerów zdrowotnych (fot. 11). Wyniki sugerują, że triploidy mogą stanowić bezpieczne narzędzie w ochronie dzikich populacji tego gatunku. Kolejne dwa referaty wygłosili pracownicy Zakładu Akwakultury IRS-PIB. Pierwszy z nich wygłosił mgr Michał Cydzik i dotyczył on metod pobierania oocytów oraz wpływ rodzaju płynu aktywującego plemniki na efektywność rozrodu szczupaka (fot. 12). Natomiast drugi, wygłoszony przez dr Macieja Rożyńskiego omawiał znaczenie buforowania anestetyku MS-222 na przykładzie okonia (Perca fluviatilis) (fot. 13). Pierwszy dzień konferencji zakończył się sesją posterową, podczas której zaprezentowano 9 plakatów (fot. 14 i 15)
Trzecia sesja referatowa, która odbyła się kolejnego dnia została poprowadzona przez dr hab. Rafała Kamińskiego oraz dr Macieja Rożyńskiego (fot. 16). Na początku dr Barbara Kazuń przedstawiła wyniki badań nad suplementacją diety młodocianego karpia (Cyprinus carpio) bakteriami Levilactobacillus brevis i kwasem solnym, wykazując synergistyczne działanie obu dodatków na zdrowie i rozwój ryb (fot. 17). Mgr Rafał Grabowski z Zakładu Rybactwa Stawowego IRS-PIB zaprezentował przegląd literatury dotyczącej podchowu lina, wskazując na rosnące znaczenie tego gatunku w akwakulturze (fot. 18). Wystąpienie podkreśliło znaczenie tego gatunku w kontekście dywersyfikacji produkcji oraz potrzebę dalszych badań nad jego wymaganiami środowiskowymi i optymalizacją metod podchowu. Po przerwie kawowej dr hab. Dariusz Kaczmarczyk zaprezentował wyniki analiz zmienności genetycznej populacji lina z różnych rejonów Polski, opartych na polimorfizmie mikrosatelitarnym DNA (fot. 19). Badania wykazały umiarkowaną różnorodność genetyczną oraz obecność efektu wąskiego gardła i inbredu, szczególnie w stadach utrzymywanych w warunkach kontrolowanych. Wyniki te wskazują na konieczność monitorowania genetycznego populacji hodowlanych w celu zachowania ich jakości i potencjału rozrodczego. Dwa ostatnie referaty trzeciej sesji referatowej dotyczyły poprawy jakości gamet szczupaka oraz siei miedwiańskiej (Coregonus maraena). Dr hab. Agata Cejko w imieniu dr hab. Beaty Cejko przedstawiła wyniki badań nad wykorzystaniem nasienia szczupaka pozyskiwanego bezpośrednio z gonad, co może stanowić alternatywę w sytuacjach, gdy pozyskanie nasienia metodą przeżyciową jest utrudnione (fot. 20). Z kolei mgr Michał Dubrowski porównał wydajność rozrodczą samców siei pochodzących z hodowli i środowiska naturalnego w trzech okresach cyklu rozrodczego. Analiza wykazała istotny wpływ zarówno pochodzenia ryb, jak i momentu pobrania nasienia na ich potencjał rozrodczy, co może mieć praktyczne znaczenie dla optymalizacji procedur rozrodu tego gatunku.
Konferencja „Wylęgarnia 2025” stanowiła istotne forum wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy przedstawicielami nauki, praktyki hodowlanej oraz administracji publicznej. Wysoki poziom merytoryczny wystąpień, interdyscyplinarna tematyka oraz otwarta atmosfera sprzyjająca dyskusji i nawiązywaniu współpracy potwierdziły znaczenie wydarzenia w kontekście dalszego rozwoju sektora akwakultury i wylęgarnictwa w Polsce.
Prezentowane wyniki badań wskazują na dynamiczny rozwój biotechnologii hodowlanych, rosnącą świadomość ekologiczną oraz potrzebę integracji wiedzy biologicznej, biotechnologicznej i ekonomicznej w planowaniu produkcji ryb i ochrony dziko występujących populacji. Wydarzenie pokazało również, że polskie środowisko naukowe i hodowlane jest gotowe na wyzwania związane z intensyfikacją produkcji, ochroną zasobów genetycznych oraz wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań. Współpraca między instytucjami naukowymi, jednostkami administracyjnymi i praktykami hodowlanymi stanowi fundament dalszego rozwoju branży, a konferencje takie jak „Wylęgarnia” pełnią kluczową rolę w budowaniu tej synergii. Wnioski płynące z konferencji stanowią cenny wkład w rozwój zrównoważonej akwakultury i wylęgarnictwa, a dalszy rozwój i wdrożenie prezentowanych rozwiązań może przyczynić się do podniesienia konkurencyjności polskiego sektora akwakulturowego na arenie międzynarodowej.
