Zasady odbioru materiału zarybieniowego do zarybiania polskich obszarów morskich
Ryszard Bartel
Zakład Ryb Wędrownych IRS w Gdańsku
Niekorzystne zmiany w środowisku – zanieczyszczenia, niszczenie tarlisk, utrudnienie bądź uniemożliwienie dostępu do tarlisk oraz nadmierna eksploatacja doprowadziły do spadku liczebności populacji ryb wędrownych i spadku połowów. Przyczyny redukcji połowów tłumaczono zmniejszonym tarłem naturalnym. Konieczność uzupełnienia niedostatecznego tarła naturalnego podnoszono dość wcześnie. Pierwsze zarybianie Wisły przeprowadzono łososiem w 1879 r., a trocią w 1880 r. (Kołder 1958). Zarybianie Odry i jej dopływów oraz rzek pomorskich łososiem rozpoczęto wcześniej, już od 1875 r. (Moskwa 2009, Przybył 1976 wg Alm 1928). W następnych latach zwiększano liczby wypuszczanego materiału zarybieniowego wylęgu, narybku i smoltów.
W ostatnich latach z budżetu państwa na zarybianie polskich obszarów morskich przeznaczane są znaczne środki finansowe i w latach 2000-2011 wahały się od 2700000 do 5730000 zł.
Rok zł
2000 – 3659000
2001 – 2827000
2002 – 2700000
2003 – 2800000
2004 – 2900000
2005 – 3024000
2006 – 4000000
2007 – 5500 000
2008 – 5730000
2009 – 4936000
2010 – 4597000
2011 – 4614000
Z przyznanych środków finansowych przeznaczane jest od 81 do 91% na materiały, w tym materiał zarybieniowy i zakup znaczków, 4,5-6,5% na usługi, w tym na transport materiału zarybieniowego, odbiór materiału zarybieniowego i zarybianie, znakowanie smoltów, zbieranie informacji o złowionych znakowanych rybach oraz 5-6% na koszty pośrednie.
Corocznie z przewidzianych środków finansowych na materiał zarybieniowy największą sumę przeznacza się na materiał zarybieniowy troci od 48 do 62%, w tym na smolty około 50%, na materiał zarybieniowy łososia 25-30%. Pozostałe środki finansowe od 13 do 20% wykorzystywane są na wykupienie materiału zarybieniowego certy i siei wędrownej. W niektórych latach finansowane były zarybienia węgorzem i jesiotrem ostronosym.
Materiał zarybieniowy wypuszczany jest do wielu rzek, zarówno do dopływów górnej i dolnej Wisły oraz do środkowej Odry i do rzek pomorskich.
Materiał zarybieniowy jest chowany w wielu obiektach. Materiał łososiowatych w 15 gospodarstwach, certy w 9, siei w 3 i jesiotra w 7. Ta liczna grupa hodowców oraz liczne miejsca zarybiania wymagały ujednolicenia procedur odbioru materiału zarybieniowego i zachowania norm jakościowych.
Opublikowane w 2004 r. zasady odbioru smoltów oraz narybku troci i łososi (Bartel 2004) były podstawą do wprowadzenia aktualizacji i uzupełnień.