KOMUNIKATY RYBACKIE

Podchów materiału zarybieniowego szczupaka (Esox lucius) w systemach recyrkulacyjnych

Zdzisław Zakęś¹, Mirosław Szczepkowski², Bożena Szczepkowska², Sławomir Krejszeff¹

¹Zakład Akwakultury, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza
²Zakład Hodowli Ryb Jesiotrowatych, Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza

Wstęp

Szczupak (Esox lucius) ma duże znaczenie dla gospodarki rybacko-wędkarskiej. Wyrazem tego jest m.in. dominujący udział materiału zarybieniowego tego gatunku w całkowitych zarybieniach polskich wód otwartych (Mickiewicz 2015). Podstawowymi sortymentami materiału wprowadzanego do wód są wylęg żerujący i narybek pochodzący ze stawów ziemnych. W obydwu przypadkach liczba, a tym samym dostępność materiału zarybieniowego szczupaka podlega dość dużym fluktuacjom i jest uzależniona głównie od warunków meteorologicznych panujących w danym roku (Zakęś i in. 2015a). Przeprowadzone badania wykazały, że materiał zarybieniowy szczupaka można produkować w systemach recyrkulacyjnych (RAS), żywiąc go paszami komponowanymi (np. Kucska i in. 2005, Bondarenko i in. 2013, Zakęś i Partyka 2013, Zakęś i in. 2015b, 2018, Zakęś i Szczepkowski 2015, Szczepkowski i Szczepkowska 2016, Zakęś 2020). Na przeszkodzie szerszej implementacji tej metody produkcji materiału zarybieniowego szczupaka stoi m.in. dość powszechne przekonanie, że podchów szczupaka jest niezwykle trudny, a to głównie z powodu zachowań kanibalistycznych. Prace badawcze prowadzone w Instytucie Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie wykazały, że materiał zarybieniowy szczupaka można z powodzeniem produkować w RAS, a zjawisko kanibalizmu w pewnym zakresie kontrolować (np. Szczepkowski 2009, Szczepkowski i Szczepkowska 2013, 2016).

Produkcja szczupaka w RAS ma kilka zalet, a do podstawowych należy zaliczyć:

• zwiększenie efektywności przeprowadzanych zarybień, w porównaniu do materiału stawowego (Zakęś i in. 2015b, 2018, Szczepkowski i in. 2016). Utrzymując ryby w basenach mamy możliwość przeprowadzenia zarybienia w optymalnych warunkach środowiskowych, unikając wprowadzania ryb np. w okresach gwałtownych wiosennych spadków temperatury wody (wystąpienie niekorzystnych warunków pokarmowych). Dodatkowo, ryby podchowane w RAS mają znacznie większe zapasy energetyczne, co pozwala im dłużej przetrwać niesprzyjające okresy po zarybieniu;
  
• dzięki podchowom ryb w RAS można znacznie obniżyć zapotrzebowanie na ikrę szczupaka, a tym samym liczbę poławianych dzikich tarlaków tego gatunku. Jest to czynnik, który w ostatnich latach zaczyna nabierać coraz większego znaczenia (Czarkowski i Kapusta 2016) i można przypuszczać, że presja ze strony organizacji ekologicznych i administracji państwowej na ograniczenie odłowów dzikich reproduktorów będzie rosła;
  
• co istotne, zjawisko kanibalizmu podczas podchowu szczupaka w RAS można kontrolować, stosując odpowiednie zagęszczenia obsad i ich sortowanie (Szczepkowski 2009);
  
• materiał szczupaka podchowywany w RAS wyłącznie na paszach komponowanych nie traci zachowań drapieżniczych (Szczepkowski i in. 2016). W początkowym okresie życia, np. w stawach, żywi się chwytając dużą liczbę organizmów zooplanktonowych. Z podobną sytuacją mamy do czynienia w basenach RAS, gdzie larwy szczupaka „polują” na pojedyncze cząstki paszy;
  
• wbrew powszechnej, stereotypowej opinii podchów szczupaka w RAS jest zadaniem relatywnie nieskomplikowanym, co prawda wymagającym odpowiedniego zaplecza technicznego i sporego nakładu pracy, ale w zasadzie gwarantującym sukces.