Biologiczne monitorowanie skażenia środowiska. Red. A.K. Siwicki, Wyd. IRS, 1996 s. 180
Postępująca degradacja środowiska naturalnego zagraża istnieniu wielu populacjom zwierząt i człowieka. Większość organizmów jest przystosowana do przeżycia w specyficznych środowiskach i wymiera, gdy zostanie przekroczona bariera zdolności adaptacyjnych do poziomu zanieczyszczeń. Termin “zanieczyszczenie” jest definiowany ogólnie jako degradacja ekosystemu i występuje, gdy obce substancje chemiczne i fizyczne bądź biologiczne zmiany, oddziaływają na życie człowieka, zwierząt i roślin niekorzystnie aż do wyraźnego szkodliwego wpływu.
Monitorowanie skażenia środowiska stało się wymogiem chwili i musi być traktowane jako element kontroli i przewidywania zagrożeń. Trudno jest określić, które z bioindykatorów skażenia są najbardziej efektywne. Każdy element ekosystemu może być informatorem degradacji środowiska i wynikających zagrożeń dla zdrowia zwierząt i człowieka. Wprowadzane do celów monitoringu coraz to nowe bioindykatory pozwalają na bardziej precyzyjne określenie toksyczności i mechanizmu działania ksenobiotyków na organizmy wyższe. Równoczesne określanie toksyczności przemysłowych związków chemicznych, metali ciężkich, pestycydów i leków jest koniecznym wymogiem związanym z ich rozległym stosowaniem lub używaniem w przemyśle spożywczym czy farmaceutycznym.
W ostatnim dziesięcioleciu rozwija się intensywnie nowa dyscyplina naukowa immunotoksykologia, która określa niepożądane zjawiska zachodzące pomiędzy ksenobiotykami a układem odpornościowym. Ksenobiotyki to substancje o charakterze chemicznym lub biologicznym powodujące nieprzewidywalne, dość często niekorzystne, oddziaływanie na mechanizmy obronne, przejawiające się wzrostem zachorowalności zwierząt i człowieka na choroby zakaźne, nowotworowe czy alergiczne. Immunotoksykologia stała się istotną dyscypliną nauki mającą za zadanie identyfikację oraz oznaczanie immunotoksycznego oddziaływania ksenobiotyków w aspekcie zdrowia człowieka i zwierząt.
Niniejsze opracowanie powstało dzięki współpracy wielu wybitnych ludzi nauki. Poszczególne referaty noszą indywidualną cechę ich twórców stwarzając niekiedy wrażenie pewnej niespójności. Każdy autor odpowiada za merytoryczną stronę opracowania, co nie pozwala na uniknięcie powtórzeń informacji oraz integracji wiadomości. Treść poszczególnych opracowań to osobiste przemyślenia i doświadczenie autorów.
Pragnę bardzo serdecznie podziękować Autorom za trud poniesiony w przygotowaniu artykułów, a Instytutowi Rybactwa Śródlądowego za opublikowanie materiałów. Wierzę, że Konferencja spełniła oczekiwania uczestników, a zbiór referatów wydany jako książka stanowi cenne źródło informacji, które przyczyni się do dalszego rozwoju badań w tej dziedzinie nauki.
Andrzej Krzysztof Siwicki
SPIS TREŚCI
BIOLOGICZNA OCENA NARAŻENIA
D. Wiechuła, J. Mirosławski, J. Kwapuliński, B. Sowada, J. Manderla - BIOMARKERY W TOKSYKOLOGII ŚRODOWISKOWEJ 13
J. Żmudzki - ZWIERZĘTA JAKO BIOINDYKATORY SKAŻEŃ ŚRODOWISKA I ŻYWNOŚCI 37
E. Skopińska-Różewska, J. Bany, U. Demkow, J. Chorostowska-Wynimko, E. Rogala, E. Barcz, B.Różycka, M. Filewska, P. Kamiński, I. Sokolnicka - BIOLOGICZNE MONITOROWANIE SKAŻENIA ANTYBIOTYKAMI NA MODELU CIĘŻARNEJ MYSZY 47
Jan Krzyżanowski, Władysław Wawron, Zygmunt Wrona, Leszek Krakowski, Marek Szczubiał, Janusz Wierzba, Tomasz Piech - WYSTĘPOWANIE NOWOTWORÓW GRUCZOŁU MLEKOWEGO U SUK PRZED I PO AWARII ELEKTROWNI ATOMOWEJ W CZERNOBYLU 55
Tomasz Hauschild, Izabela Święcicka, Jan Buczek - PRÓBY MONITORINGU ŚRODOWISKA POD KĹTEM BAKTERII TLENOWYCH, W TYM POTENCJALNIE PATOGENNYCH DLA CZŁOWIEKA I ZWIERZĹT GOSPODARSKICH 63
J. Szteyn, J. Uradziński - ŚRODKI SPOŻYWCZE POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO JAKO WSKAŹNIK ZANIECZYSZCZENIA ŚRODOWISKA 73
Jan Uradziński, Joanna Szteyn - RYBY I PRZETWORY RYBNE JAKO WSKAŹNIK SKAŻENIA ŚRODOWISKA WODNEGO 81
Anna Rymuszka, Maria Studnicka, Adam Bownik - WARZYWA I OWOCE JAKO BIOLOGICZNE MARKERY SKAŻENIA ŚRODOWISKA 87
IMMUNOTOKSYKOLOGIA PORÓWNAWCZA
A. K. Siwicki, M. Morand & F. Pozet - ZASTOSOWANIE BIOMARKERÓW IMMUNOTOKSYKOLOGICZNYCH DO PRZEWIDYWANIA IMMUNOTOKSYCZNYCH SKUTKÓW SKAŻENIA ŚRODOWISKA WODNEGO 99
Zdzisław Gliński - ŚRODOWISKO A ODPORNOŚĆ OWADÓW 113
Wiesław Deptuła, Alina Hłyńczak, Dorota Markiewicz, Michał Stosik, Gorzysław Poleszczuk, Roman Zieliński - BADANIA NAD NOWYM MODELEM OCENY ŚRODOWISKA WODNEGO 127
Maria Studnicka, Anna Rymuszka, Elżbieta Błasiak, Andrzej K. Siwicki - WPŁYW WYBRANYCH PESTYCYDÓW a-HCH I ROUNDUP NA MECHANIZMY OBRONNE RYB - BADANIA EKSPERYMENTALNE 137
Elżbieta Samorek-Salamonowicz, Wojciech Kozdruń, Hanna Czekaj. - WPŁYW CZYNNIKÓW ŚRODOWISKOWYCH NA SYSTEM IMMUNOLOGICZNY U PTAKÓW 147
A.K. Siwicki, D.P. Anderson, & M. Dunier - IN VITRO IMMUNOTOXICOLOGY: ALTERNATIVE MODELS FOR ENVIRONMENTAL TOXICOLOGY 157
Jan Stec - WPŁYW BENZO(a)PIRENU NA ZMIANY W LIMFOCYTACH ZAKAŻONYCH WIRUSEM BIAŁACZKI BYDŁA 169
A.K. Siwicki, A. Rymuszka, E. Głĺbski, E. Terech-Majewska - BIAŁKA OSTREJ FAZY U RYB - MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA W MONITOROWANIU SKAŻENIA ŚRODOWISKA WODNEGO 171